فرهنگ غدیر صفحه 359

ع

عامّه و خاصّه

مقصود از«عامّه»اهل سنّت است و از«خاصّه»،شیعه.اصطلاحی است که در روایات اهل بیت علیهم السّلام نیز آمده است.از آنجا که در عصر أئمه و پس از آنان نیز،اهل سنّت در اکثریت بودند و همۀ امکانات علمی و حکومتی و قضایی در دست سنّیان بود،به آنان عامه گفته می شد.شیعه هم به لحاظ در اقلیّت بودن،هم به خاطر دارا بودن عقاید و مرام خاصّ بویژه در مسائل خلافت و امامت،خاصّه نامیده می شدند.

چون امامان شیعه در آن دوره،گاهی به علّت تضییقات و فشارهای حکام بر شیعه و اهل بیت،سخنانی را(دربارۀ احکام،اشخاص و موضوعات دیگر)به خاطر تقیّه،مطابق مذاق و مذهب اهل سنّت بیان می کردند،یکی از معیارهای تشخیص روایات صحیح و حکم واقعی،آن بود که روایت،مخالف عامّه باشد.در حدیثی عمر بن حنظله از امام صادق علیه السّلام می پرسد:اگر دو خبر مشهور از شما برسد و هردو را راویان موثّق نقل کرده باشند و متعارض باشند،کدام یک را باید پذیرفت؟امام می فرماید:آنچه که حکمش با حکم قرآن و سنت موافق باشد و با«عامه»مخالف،آن را بگیرید و آنچه را که مخالف قرآن و سنّت یا موافق عامّه باشد،رها کنید.می پرسد:اگر دو فقیه،حکم آن مسأله را از کتاب و سنّت می دانستند،امّا یکی از دو خبر موافق با عامّه بود و دیگری مخالف با آنان،