فرهنگ غدیر صفحه 368

حجرات بر نبیّ گرامی فریاد برآوردند،از ورود به جیش اسامه سرپیچی کردند و...کیستند؟ آیا این همه کسان که در حیات نبیّ گرامی و زمان باز بودن راه وحی،سبب نزول آیات تهدید به وعید می شدند،با رفتن نبیّ گرامی همه و همه اهل ایمان شدند؟این که عثمان عمّار را زد تا به فتق دچار شد،این که طلحه و یا زبیر با علی بیعت کردند و بعد جنگیدند،کدام بر راه درست بودند؟» (1)

بحث از«عدالت صحابه»و نقد این نظریه،از دیرباز مطرح بوده و اهل سنّت پیوسته کوشیده اند دست وپا بزنند و پروندۀ همۀ صحابه را کاملا سفید و بی اشکال جلوه دهند،مستندات تاریخی را چه می توان کرد؟این عقیده با حقایق تاریخی در تعارض جدّی است.برخی از علمای منصف اهل سنت نیز عقیده به عدالت دربست همۀ صحابه ندارند.

کسانی همچون:سعد تفتازانی،مارزی،ابن عماد حنبلی و از متأخرین:محمّد عبده،محمّد بن عقیل علوی،محمّد رشید رضا،سیّد قطب،سیّد مقبلی،محمود ابوریّه،مصطفی صادق رافعی،محمّد غزالی،معتقدند عدالت ویژۀ آن عدّه از صحابه است که به روش اسلامی استقامت داشته و در دین تغییر و تبدیل ایجاد نکرده اند. (2)

از علمای معاصر،برخی در تألیفاتشان به نقد رفتار و عملکرد کسانی که عنوان «صحابی»را یدک می کشند پرداخته و کارهای نکوهیدۀ آنان را از منابع اهل سنّت آورده اند، برخی هم در این موضوع،تألیف مستقلّی ارائه کرده اند. (3)

-لعن صحابه،پنجاه و پنج سؤال از تاریخ.

عدل خداوند

از اصول مذهب تشیّع،عقیدۀ به«عدل»دربارۀ خداوند است،یعنی خداوند به هیچ کس ظلم نمی کند و آنچه که از نظر عقلی زشت و قبیح باشد از او صادر نمی شود.مبنای

1- 1) .مظلومی گمشده در سقیفه،ج 1 ص 47.
2- 2) .شیعه شناسی و پاسخ به شبهات،ج 1 ص 321.
3- 3) .ر.ک:«الغدیر»،جلدهای 5،6،8،9،10،«نظریه عداله الصحابه»،احمد یعقوب(و ترجمه اش:نظریۀ عدالت صحابه)، «گفتگوی مذاهب»(عدالت صحابه)محمّد حسن زمانی،«الف سؤال و اشکال»ج 2،علی الکورانی،«پاسخ شبهاتی پیرامون مکتب تشیّع»،عباس علی موسوی،ترجمه احمد بهشتی،«معالم المدرستین»علامه عسکری،ج 1 ص 95.