فرهنگ غدیر صفحه 371

کسی نیست مگر آنکه خانه و سرپناهی دارد و آب و خوراکش تأمین است و از سطح مطلوب معیشت برخوردار است:«ما أصبح بالکوفه أحد إلاّ ناعما...». (1)اینکه حضرت به افزون خواهی برادرش عقیل توجّهی نمی کند، (2)و به عبد اللّه بن زمعه که به امید سود نزد آن حضرت رفته بود،پاسخ منفی می دهد و بیت المال را متعلّق به عموم می داند:«انّ هذا المال لیس لی و لا لک...» (3)و خود را در سطح معیشت مردم،بلکه پایین تر قرار داده و در سختیهای زندگی با آنان شریک می سازد:«أ أقنع من نفسی بأن یقال أمیر المؤمنین و لا اشارکهم فی مکاره الدّهر...» (4)نشانۀ عدل علی علیه السّلام است،نتیجه اش هم تحمّل ناپذیری چنین روشی برای دنیاطلبان و امتیازخواهان و پیوستن آنان به کیسه های زر و سفره های چرب معاویه هاست.خود امام می فرماید:آنان وقتی عدالت را شناختند و دیدند و شنیدند و فهمیدند و دانستند که مردم در برابر حق،پیش من یکسانند،به جایی گریختند که بتوانند به امتیازها و برخورداریها برسند:«و قد عرفوا العدل و رأوه و سمعوه...». (5)

در تاریخ آمده است که رأی دهندگان به عثمان در شورای شش نفرۀ خلافت،وقتی سخنان روشن و دلایل منطقی علی علیه السّلام را شنیدند،باهم به رایزنی و مشورت و اشاره پرداختند و گفتند:ما فضل و دانش علی علیه السّلام را می دانیم و به شایسته تر بودن او به خلافت آگاهیم،ولی او کسی است که شخصی را بر دیگری ترجیح نمی دهد.اگر او را به حکومت برسانید،شما و همۀ مردم را یکسان قرار خواهد داد.ولی اگر عثمان را بر سر کار آورید،او متمایل و هواخواه کسانی است که مورد علاقه و دلخواه شماست. (6)

علی علیه السّلام در دوران حکومتش همانگونه عمل کرد که پیش بینی می کردند،گرچه«عدل علوی»عده ای را رنجاند و زمینه ساز برخی معارضه ها و دشمنیها و گسستنها گشت،ولی معیار روشنی برای حکومت اسلامی ارائه کرد و نکاتی همچون:تبعیض زدایی،مصادرۀ اموال حیف و میل شده،جلوگیری از پیدایش ثروتمندان نامشروع و ثروتهای بادآورده،

1- 1) .بحار الأنوار،ج 40 ص 327.
2- 2) .نهج البلاغه،خطبه 224.
3- 3) .خطبۀ 232.
4- 4) .همان،نامۀ 45.
5- 5) .همان،نامۀ 70.
6- 6) .احتجاج طبرسی،ج 1 ص 320(چاپ اسوه).