فرهنگ غدیر صفحه 39

«الجواب»،«الجوابات»،«المناظره»،«المناظرات»و...آمده است.در کتابهایی که به اثبات واقعۀ غدیر و بحث از امامت و خلافت پرداخته است نیز،احتجاجات فراوانی از أئمّۀ معصومین به آیات قرآن و حدیث غدیر و احادیث دیگر نبوی نقل شده است. (1)مرحوم طبرسی در کتاب«الاحتجاج»انبوهی از احتجاجات را نقل کرده که بخشی از آنها به مسألۀ امامت مربوط می شود.سیّد هاشم بحرانی در«احتجاج المخالفین»حدود 75 احتجاج را دربارۀ حقانیت حضرت علی علیه السّلام آورده که کسانی چون:زید بن ارقم،امّ سلمه،انس بن مالک،اصبغ بن نباته،مقداد،مأمون،عبد اللّه بن عمر،دوازده تن از مهاجران و انصار و...

داشته اند. (2)علامۀ مجلسی نیز در«بحار الأنوار»احتجاجات خداوند،پیامبران،پیامبر اسلام، أئمّۀ معصومین،اصحاب أئمّه و علمای شیعه را به تفصیل آورده است. (3)

در اغلب کتابهای تألیفی دربارۀ احتجاجات،به منابع اهل سنت و روایات آنان استناد شده تا برای مخالفان قانع کننده باشد.کتبی که فضایل اهل بیت را از منابع عامّه نقل می کند از اینگونه کتابهاست،مانند:الغدیر،المراجعات،العبقات،احقاق الحق،غایه المرام...

برخی از آثار نیز به وقایع احتجاجی،جلسات مناظره،مکاتبات همراه با احتجاج و بحث پرداخته که مطالعۀ آنها در تسلّط به مباحث کلامی و شیوۀ استدلال عقلی و نقلی بر اثبات امامت و ردّ عقیدۀ مخالفان مفید است. (4)مؤلف«الاحتجاج»،علّت نگارش کتاب خود را چنین بیان کرده که عدّه ای از روش مجادله و احتجاج عدول کرده و این شیوه را ترک نموده اند و بهانۀ آنان نهی پیامبر و امامان از جدل و مناقشه است،در حالی که آنان خودشان و اصحابشان مجادله و مناظره می کردند و اگر نهی می کردند،نهیشان در مورد ضعیفانی بود که توان ادای حق و تبیین دین را نداشتند،نه آنان که در این عرصه،مبرّز و پرتوانند. (5)البته مناظره،آفات و عوارضی دارد که باید آداب آن را دانست و به شرایط آن مجهّز بود،تا از عواقب و آثار سوء آن مصون ماند و اگر در روایات اهل بیت،از منازعه،

1- 1) .ر.ک:«الغدیر»،ج 1.
2- 2) .کفایه الخصام،ج 1 ص 265.
3- 3) .بحار الأنوار،ج 9 و 10(کتاب الاحتجاج)،همچنین ج 29.
4- 4) .از جمله ر.ک:«مواقف الشیعه»3 جلد،علی احمدی میانجی،«مناظرات فی الامامه»،عبد اللّه الحسین،«شبهای پیشاور»،سلطان الواعظین،«الاستبصار»9 جلدی،علی الکورانی.
5- 5) .الاحتجاج،طبرسی،ج 1،مقدمه(ص 3).