فرهنگ غدیر صفحه 415

کاوش در کتابخانه های هند،ترکیه،ایران،عراق و...نشانۀ شوق و همّت او در این راه است.چاپهای متعدّدی از این کتاب انجام شده و چاپ جدیدی با تحقیق و حروفچینی نو و توضیحات و ارجاعات به عمل آمده است. (1)

کتاب«الغدیر»به فارسی،انگلیسی و اردو هم ترجمه شده و خلاصه هایی از آن نیز تدوین گشته است.هرچند محور کتاب،موضوع غدیر خم است،لیکن دائره المعارفی از اطلاعات گسترده پیرامون موضوعات تاریخی،اعتقادی،رجال،کتابشناسی،شعر و ادب و نقد دیدگاهها و کتابهای مغرضان است.اساس مباحث،بر محور معرفی شاعران غدیر از قرن اوّل تا عصر حاضر است و مباحث گوناگون در ضمن این تحقیق ارائه شده است. (2)

تعابیری که عالمان و ناقدان از کشورهایی چون مصر،سوریه،عراق،لبنان،ایران و...

دربارۀ این کتاب عظیم داشته اند جای تأمّل است.«الغدیر»را با اوصافی چون:آرزوگاه پژوهشگران،دایره المعارف بزرگ،کتابی که هرمسلمانی باید آن را به دست آورد، آبشخواری گوارا و دایره المعارفی طرفه و نادر،جهان پهناور شناخت،کتاب اطمینان بخش تاریخ و گشایشگر آفاق معرفت،دریای موج خیز،همۀ وقایع تاریخ و صور زمان،کوشش علمی بی نظیر،کتابی دهشت آفرین،کتابی نه چون دیگر کتابها،دریایی خیزابه گرفته و...

ستوده اند. (3)

استاد محمّد رضا حکیمی نیز پس از تحلیلی از جایگاه تاریخی و حقگرایانۀ این کتاب، می نویسد:«الغدیر»،نیز همان امتداد خطبۀ عرفات و غدیر پیامبر است،و سخنرانی بانوی اکرم حضرت زهرا،و خطبۀ شقشقیّه،و حرکات اجتماعی ابو ذر غفاری و سخنرانی عمار یاسر و مالک اشتر و هاشم مرقال در صفّین،و خطبۀ شب عاشورا و پاسخهایی که اصحاب حسین به او دادند،و شمشیرهای روز عاشورا و خطبۀ ناتمام ماندۀ امام

1- 1) .از سوی«مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیه»،در قم،سال 1416 ق.
2- 2) .دربارۀ الغدیر،از جمله ر.ک:«دانشنامۀ امام علی»ج 12 ص 311،«حماسه غدیر»،محمّد رضا حکیمی،«الغدیر فی التراث الاسلامی»،سیّد عبد العزیز طباطبایی،«غدیر در آینه کتاب»،محمّد انصاری و مدخل«کتابشناسی غدیر»در همین کتاب.
3- 3) .صاحبان این تعبیرها در«حماسۀ غدیر»ص 186 یاد شده اند.