فرهنگ غدیر صفحه 460

کارهای دیگرشان به شمار می رود. (1)پیامبر اکرم به امیر المؤمنین خبر داده بود که با قاسطین و مارقین و ناکثین نبرد خواهد کرد:

«ستقاتل بعدی النّاکثین و القاسطین و المارقین» (2)و خود آن حضرت نیز می فرمود من مأمور به نبرد با این سه گروهم:«امرت بقتال النّاکثین و القاسطین و المارقین» (3)و اشاره به سه جنگ جمل،صفین و نهروان است.

-جنگ صفین،شامیان.

قاضی نور اللّه-احقاق الحق

قاعدین

به معنای نشستگان از قیام و جهاد،آنان که در شرایط حساس و هنگام مبارزه و جهاد، در خانه و شهر می نشینند و در بسیج عمومی شرکت نمی کنند و وارد میدان نبرد نمی شوند و در صحنۀ درگیری حق و باطل،خود را کنار می کشند و دیگران را هم به عدم شرکت در نبرد تشویق می کنند و گاهی هم تماشاچی صحنه می شوند.چنین گروههایی هم در زمان پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله وجود داشتند که به بهانه های مختلف از حضور در جهاد تخلّف می کردند، هم در زمان امیر المؤمنین،که او را در نبرد با باطل،یاری نمی کردند.قرآن،قاعدین را در مقابل مجاهدین قرار می دهد و پیکارگران مجاهد را بر آنان برتر می شمارد:«...فضّل اللّه المجاهدین علی القاعدین أجرا عظیما». (4)گاهی هم از آنان با عنوان«خوالف»یاد می کند،یا«مخلّفون».البته خوالف،بیشتر صاحبان عذرند.

قاعدین،علی علیه السّلام را در جنگ جمل و صفین یاری نکردند و به بهانۀ فتنه و شبهه،خود را از صحنه کنار کشیدند.کسانی همچون سعد بن ابی وقاص،عبد اللّه بن عمر،ابو موسی

1- 1) .از جمله ر.ک:«الغارات»،ثقفی،«الفتنه الکبری»طه حسین،«بحار الأنوار»،ج 32،«دانشنامۀ امام علی»،ج 9،مقالۀ قاسطین.«موسوعه الامام علی بن ابی طالب»،ج 5 ص 289.
2- 2) .بحار الأنوار،ج 32 ص 309،احقاق الحق،ج 6 ص 60(امرنی رسول اللّه بقتال النّاکثین و القاسطین و المارقین).
3- 3) .همان.
4- 4) .نساء،آیه 95.