فرهنگ غدیر صفحه 55

اصحاب اعراف

دربارۀ اعراف و اصحاب اعراف،بحثهای بسیار و تعریفهای مختلفی است.در یک اصطلاح،«اعراف»مرحله و عالمی بلندمرتبه است میان بهشت و دوزخ.در اصطلاح دیگر،جهانی مافوق که اهل آن(اصحاب اعراف)همه را به چهره می شناسند و می توانند به اهل بهشت و جهنم،به اذن خداوندی دستور بدهند و راهنمایی کنند(اعراف،آیه 46 تا 48).اعراف از ریشۀ«عرف»به معنای شناخت و پذیرش است،که نقطه مقابل آن انکار و ردّ است.اعتراف هم از این ریشه است،گردن نهادن به چیزی و پذیرفتن آن. (1)

در روایات،به یک معنی«اصحاب اعراف»همان أئمه و اهل بیت معرفی شده اند که ورود به بهشت،منوط به شناخت و اطاعت آنان است.حضرت علی علیه السّلام فرمود:«نحن الأعراف،نوقف بین الجنّه،فلا یدخل الجنّه الاّ من عرفنا و عرفناه» (2)،اعراف ماییم،ما را در میان بهشت نگه می دارند و جز کسی که ما را بشناسد و ما او را بشناسیم،وارد بهشت نمی شود.اینکه ورود به بهشت در سایۀ معرفت به اعراف(علی علیه السّلام و آل او)است،در روایات متعدّدی آمده است.از علی علیه السّلام روایت است:«نحن أصحاب الأعراف،نعرف أنصارنا بسیماهم،و نحن الأعراف الّذی لا یعرف اللّه عزّ و جلّ الاّ بسبیل معرفتنا،و نحن الأعراف،یعرّفنا اللّه عزّ و جلّ یوم القیامه علی الصّراط،فلا یدخل الجنّه الاّ من عرفنا و عرفناه...». (3)اصحاب اعراف ماییم،یاران خود را از چهره شان می شناسیم،اعراف ماییم که خدا را هم جز از راه شناخت ما نمی توان شناخت و اعراف ماییم که خداوند متعال در روز قیامت ما را بر صراط به معرّفی قرار می دهد و جز کسی که ما را بشناسد و ما او را بشناسیم،وارد بهشت نمی شود.

با این حساب،هم«اعراف»جایگاه مهمی است،هم«اصحاب اعراف»موقعیت ممتازی در قیامت دارند.اینگونه روایات،شأن والای عترت و مقام امامان را نشان می دهد. (4)سلمان فارسی نقل می کند که بیش از ده بار از پیامبر خدا شنیدم که فرمود:«یا

1- 1) .مفردات راغب.
2- 2) .تفسیر مرآه الأنوار،ص 237.
3- 3) .اصول کافی،ج 1 ص 184 ح 9.
4- 4) .دربارۀ اعراف و معانی آن و روایاتش ر.ک:«بحار الأنوار»،ج 8 ص 329(باب الأعراف)نیز:«المیزان»،ج 8 ص 134.