فرهنگ غدیر صفحه 84

امانت و عرضۀ امانت

آسمان بار امانت نتوانست کشید قرعۀ فال به نام من دیوانه زدند

ولایت امیر مؤمنان و اهل بیت،امانت سنگینی است که خداوند بر هستی عرضه کرده و انسان آن را پذیرفته است.آیۀ«عرض امانت»،تفسیرهای مختلفی دارد و در برخی روایات،این امانت به ولایت علی علیه السّلام هم تأویل شده است.آیۀ امانت چنین است: إِنّا عَرَضْنَا الْأَمانَهَ عَلَی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ.. . (1)امام صادق علیه السّلام می فرماید مقصود از آن ولایت علی علیه السّلام است:«هی ولایه أمیر المؤمنین». (2)در آیۀ دیگری که می فرماید:

«خداوند دستور می دهد امانتها را به اهلش بسپارید» (3)در روایات متعدّدی آمده که خطاب به امامان است که هرکدام امامت و ودایع امامت همچون کتاب و سلاح و مسؤولیتهای پیشوایی را به امام بعدی بسپارد. (4)در احادیثی از امام صادق و امام رضا علیهما السّلام نقل شده که امانت،همان«ولایت»است. (5)و حضرت صادق،امانت را حبّ و ولایت و معرفت محمّد و آل محمّد می شمارد. (6)«ولایت پذیری»و تحمّل این بار عظیم اعتقادی و عملی،ظرفیّت و تعهّدی فراوان می طلبد.انسانها نیز برخی امانت دار خوبی نبودند و به وظیفۀ خود نسبت به این امانت الهی،عمل نکردند.-ولایت،امامت،آیۀ مودّت.

امر

هم به معنای فرمان است،هم کلمه ای عام برای هرکار و یا سخن یا حادثه یا چیزی گفته می شود و در کاربرد قرآنی به چهارده وجه و معنی آمده است. (7)عالم امر و عالم خلق هم اصطلاح دیگری در این کلمه است،یعنی عالم ملک و ملکوت،یا عالم عقول و نفوس. (8)

امّا در اصطلاح شیعی،تعبیری کنایه آمیز است از ولایت،عقیدۀ به امامت،شیعه بودن،

1- 1) .احزاب،آیه 33.
2- 2) .بحار الأنوار،ج 23 ص 275 و 280.
3- 3) .نساء،آیه 4.
4- 4) .بحار الأنوار،ج 23 ص 276،معانی الاخبار،ص 107.
5- 5) .همان،ص 279 ح 19 و 20،معانی الاخبار،ص 110:(الامانه الولایه،من ادّعاها بغیر حق کفر).
6- 6) .معانی الأخبار،ص 108.
7- 7) .وجوه قرآن.
8- 8) .لغت نامه،دهخدا.