فرهنگ غدیر صفحه 96

اهل حق

از آنجا که علی علیه السّلام حق مجسّم است و حق با او و او با حق است و از هم جدا نمی شوند و به فرمودۀ پیامبر:«علیّ مع الحقّ و الحقّ مع علیّ»، (1)پس اهل حق نیز پیروان امیر المؤمنین و شیعیان اهل بیت علیهم السّلام اند.به فرمودۀ حضرت علی علیه السّلام«حقّ و باطل و لکلّ أهل» (2)،حقی است و باطلی و هرکدام را اهلی است.و آن حضرت،خود را در مسیر حق می دانست:«إنّی لعلی جادّه الحقّ». (3)اهل حق بودن،تبعیّت کامل و همسویی مطلق با خاندان پیامبر است،در فکر،عقیده،اخلاق،مواضع سیاسی،احکام عملی و آداب شرعی و تقیّد کامل به مبانی و مسائل فقهی.گروهی از درویشان یا غلات و علی اللّهی ها که خود را «اهل حق»می دانند،بیراهه می روند.-غلوّ،علی اللّهی،علی علیه السّلام و حق.

اهل حلّ و عقد

برخلاف شیعه که معتقدند امام و خلیفه پیامبر براساس«نصّ»و از سوی خدا و پیامبر منصوب و مشخّص می شود،اهل سنّت در مسألۀ انتخاب خلیفه به نظر«اهل حلّ و عقد» تکیه می کنند،یعنی آنان که در جامعه مورد اعتماد و توجّه مردم اند و امور را می بندند و می گشایند.می گویند:علمایی که تصمیم گیرندگان امورند،اگر بر امری اتفاق نظر کنند،از جمله در مسألۀ خلافت،کافی است.آنان چون اجماع را یکی از راههای اثبات مشروعیّت خلافت می دانند و در مسألۀ انتخاب ابو بکر،اجماع مردم هم نبود،ناچار اجتماع اهل حلّ و عقد و چهره های نافذ و مؤثّر را کافی دانستند،هرچند شمار آنان اندک باشد.حتی برخی از علمای اهل سنّت،بیعت یک یا دو نفر را با امام و خلیفه کافی می دانند و می گویند لازم نیست همه با او بیعت کنند. (4)

هرچند ممکن است در برخی امور مردم،به نظر کارشناسان و خبرگان مراجعه شود و نظر اهل حلّ و عقد و معتمدین محلّ ملاک قرار بگیرد،امّا نه در مسائلی که خدا و رسول

1- 1) .شرح نهج البلاغه،ابن ابی الحدید،ج 18 ص 24،الإمامه و السیاسه،ج 1 ص 98.
2- 2) .نهج البلاغه،خطبه 16.
3- 3) .همان،خطبه 197(صبحی صالح).
4- 4) .شیعه شناسی و پاسخ به شبهات،ج 1،ص 479(به نقل از شرح صحیح ترمذی 229/13).