راهنمای برگزاری مراسم نیمه شعبان صفحه 242

1- (بشاره الاسلام، ص 167)

2- (کتاب الغیبه، ص 165)

از شیعیان خاص، نواب اربعه باشند).(1)

در دوران غیبت صغری

شیخ مفید (متوفای 413ق) در کتاب الارشاد، مفید، الارشاد، 1372ش، ج 2، ص 340) و طبرسی (متوفای 548ق) در کتاب اعلام الوری (فضل بن حسن طبرسی، إعلام الوری بإعلام الهدی، قم، 1417ق، ج2، ص259). و برخی دیگر از فقیهان و محدثان بزرگ شیعه و همچنین بسیاری از تاریخ نگاران، قول اول را پذیرفته و مدت غیبت صغری را 74 سال ذکر کرده است.

در طول غیبت صغری، امام مهدی از طریق نایبان خاص خود با شیعیان در ارتباط بود و امور آنان را حل و فصل می کرد. این امور، علاوه بر مسائل عقیدتی و فقهی، شامل مسائل مالی نیز میشد.

در دوران غیبت کبری

امام مهدی (علیه السلام) از آغاز امامت خود در سال 260 ه.ق ارتباط خود با شیعیان را محدود به ارتباط از طریق نمایندگان خاص خود کرده بود. آخرین نائب خاص، علی بن محمد سمری بود که در پانزدهم شعبان 329/ پانزدهم ماه مه 941 درگذشت.

یک هفته قبل از درگذشت او، توقیعی از سوی امام خطاب به وی صادر شد:

ای علی بن محمد سمری!... تو تا شش روز دیگر وفات خواهی کرد. پس کارهایت را تمام کن و به هیچ کس به عنوان جانشین خویش وصیت نکن زیرا اکنون غیبت دوم آغاز شده است، و ظهوری نخواهد بود تا زمانی که خداوند اجازه فرماید... کشف الغمه، ج 2، ص 530؛ احتجاج، ج 2، صص 555-556؛ کمال الدین، ج 2، ص 516) پس از درگذشت سمری ارتباط از طریق نواب خاصه نیز خاتمه یافت و غیبت وارد مرحله