راهنمای برگزاری مراسم نیمه شعبان صفحه 338

امام بحث به میان می آید.

4.مَن الإمام:این بخش که آخرین بحث عقلی امامت است،به اثبات امامت خاصّه پرداخته میشود و در باب تعیین شخص امام سخن به میان می آید(ر.ک؛ بحرانی، 1355 : 174)

1)هَلِ الإما مُ ضروریُّ الوُجود؟

ملاک حکم عقل در باب نصب امام از جانب خداوند،همان ملاک نصب پیامبر است.به باور شیعه دوازده امامی سبب و انگیزه نصب پیامبر و بعثت او،لطف نامتناهی الهی به جامعه بشری می باشد.چه خداوند حکیم قادر،طبق رحمت و لطف رحمانی به همه ممکنات و در رأس آنها به آدمیان،هستی بخشید و طبق رحمت رحیمی و لطف خاصّ الهی،جهت هدایت و ارشاد بشرپیامبران را برانگیخت.بدیهی است که نیاز بشر به هدایت و ارشاد،دائمی و لطف خداوندی نیز همیشگی و مستمرّ است.پس وجود امام،استمرار لطف خداوند به جامعه بشری می باشد.به بیان دیگر،علّت محدثه،علّت مُبقیّه نیز هست.

با توجّه بدین نکته،شیخ طوسی در آغاز تلخیص الشافی می فرماید:«الکَلاَمُ فِی وُجودِ الإِمَامِ عَقلا وَ إِن لَم یَکُن سَمعُ، وَ الَّذِی یَدُلُّ عَلَی ذَلِکَ مَا ثَبَتَ مِن کَونِهِ لُطفا،فَجَرَی مَجرَی سَائِرِ الأَلطَافِ فِی أَنَّهُ لاَیُحسَنُ التَّکلِیفُ مِن دُونِهِ:سخن در وجوب وجود امام به حکم عقل است،گرچه به فرض سمع(آیات و احادیث)در کار نباشد.دلیل این مطلب،لطف بودن امامت به سان سایر الطاف،الهی می باشد،(به سان وجود پیامبر«صلی الله علیه وآله»)که بدون آن تکلیف از جانب حق تعالی مورد قبول عقول نخواهد بود»طوسی،ج1: 59) ملاّ عبدالرّزاق لاهیجی نیز می فرماید:«هرکه نبوّت را دانسته باشد و سبب حاجت به نبی را شناخته باشد،شک نکند دربقای حاجت به وجود چنین شخصی در هر زمانی از ازمنه، بقای تکلیف حاجت ناس به وجود مرشد هادی آمرِ ناهی که از