راهنمای برگزاری مراسم نیمه شعبان صفحه 421

1- الخرائج و الجرائح،ج2،ص695،ح9

2- صدوق،کمال الدین«غفاری»،ج2،ص487و491و495و497و505

هر چند اصطلاح توقیع به معنای مکتوبات امامان بویژه امام زمان«عج»است،ولی این اصطلاح در مورد سخنان غیر مکتوب امام زمان«عج»نیز به کار رفته و در منابعی که توقیعات امام دوازدهم گردآوری شده«ازجمله کمال الدین صدوق و معجم احادیث الامام المهدی»،سخنان غیر مکتوب وی و حتی سخنان نایبان خاص هم در ضمن توقیعات آورده شده است(1).

موضوع بندی توقیعات:

توقیعات امام زمان که در حدود 80 مورد است،غالبا در دوره غیبت صغرا در موضوعات گوناگون اعتقادی،فقهی،مالی و...صادرشده است.

اعتقادی

شماری از توقیعات صادر شده از سوی امام زمان«عج»درپاسخ به پرسشهای مربوط به مسائل عقیدتی مانند صفات خدا،نبوت وامامت است.حضرت مهدی«عج»در پاسخ به پرسشهای مربوط به امامت،با تأکید بر این که زمین هیچ گاه خالی از حجّت نبوده است و این سنّت الهی تا قیامت ادامه پیدا میکند،به وظیفه امام در تعیین امامِ بعد از خود پرداخته و خاطرنشان ساخته که امام حسن عسکری«علیه السلام»،ایشان را به امامت معرفی نموده است.ایشان از امامت به طور کلّی و از امامت خویش در برابر افرادی مثل جعفر کذاب، دفاع نموده،شیعیان را از تعیین وقت ظهور،معرّفی، جانمایی و جستجوی از خود،نهی کرده و در عوض،وکیلان متعدّد و قابل اعتمادی را به جای خود نصب نموده است(2).