روز شمار تاریخ اسلام ، جلد دوّم ( ماه صفر) صفحه 107

ماءمون در این باره اصرار کرد و حتی به گونه ای امام رضا علیه السّلام را تهدید کرد . وی به امام رضا علیه السّلام گفت : عمربن خطاب در هنگام مرگش ، شورایی متشکل از شش نفر برای انتخاب جانشین خود برگزید ، که یکی از

آنان ، جدّت علی بن ابی طالب علیه السّلام بود . وی با آنان شرط کرد که هر کسی مخالفت ورزد ، گردنش را با شمشیر بزنند .

امروز ، من از تو می خواهم که ولایت عهدی مرا بپذیری و چاره ای جز پذیرفتن آن نداری !

امام رضا علیه السّلام که در مقابل تهدید جدی ماءمون روبرو شده بود ، چاره ای جز رضا و تسلیم ندید . آن حضرت ، ولایت عهدی ماءمون را با شرایطی پذیرفت .

امام رضا علیه السّلام فرمود : در صورتی ولایت عهدی تو را می پذیرم که مسئولیت امرونهی در حکومت تو با من نباشد ، در چیزی فتوا ندهم و در دعوایی داوری نکنم و کسی را عزل و یا نصب ننمایم و آیینی را که هم اکنون در خلافت تو رایج است ، تغییر ندهم .

ماءمون ، تمام خواسته های امام رضا علیه السّلام پذیرفت .

امام رضا علیه السّلام می خواست با این شرایط به او و همگان تفهیم کند که آن حضرت ، از عناصر خلافت نیست و نقشی در حکومت ندارد و هیچ گونه مسئولیتی از جانب حکومت متوجه او نیست و از این که ولی عهد خلیفه است ، یک امر اجباری و به عبارتی تشریفاتی ، بیش نیست . (191)

ولایت عهدی

ماءمون ، پس از آن که توانست امام رضا علیه السّلام را به پذیرش ولایت عهدی حاضر نماید و از آن حضرت ، پاسخ مثبت بگیرد ، بسیار شادمان شد و در آغاز ، نشستی خصوصی با سران کشوری و لشکری و خانوادگی برقرار کرد و ولایت عهدی امام رضا علیه السّلام را

به اطلاع آنان رسانید و هفته بعد ، در نشستی عمومی ، تمامی سران کشوری ، لشکری ، درباریان ، نظامیان ، قاضیان ، فرهنگیان و اقشار مختلف مردم را بار عام داده تا با امام رضا علیه السّلام بیعت نمایند .