روز شمار تاریخ اسلام ، جلد دوّم ( ماه صفر) صفحه 18

چیزی به پیروزی سپاهیان امام علی علیه السّلام نمانده بود و یاران فداکار او ، ساعت به ساعت ، به خیمه گاه معاویه نزدیک تر می شدند .

اما معاویه

، با اشاره و دسیسه عمروبن عاص ، پانصد جلد قرآن مجید را بالای نیزه کرد و در میان دو سپاه به اهتزاز در آورد و همگان را به حکمیت قرآن فراخواند . امام علی علیه السّلام و یاران نزدیک او ، چون مالک اشتر ، عبدالله بن عباس ، عدی بن حاتم و بسیاری از فرماندهان جنگی ، دست معاویه را خوانده و اقدام وی را چیزی جز یک نیرنگ جنگی نمی دیدند . به همین جهت ، دستور ادامه عملیات را صادر نمودند . ولی برخی از فرماندهان و سپاهیان امام علی علیه السّلام ، مانند اشعث بن قیس ، مِسعر بن فدکی و زیدبن حصین ، فریب نیرنگ های معاویه و عمرو بن عاص را خورده و بر پایان یافتن عملیات ، اصرار نمودند . آنان چون حضرت علی علیه السّلام را مصمم به ادامه عملیات می دیدند ، وی را تهدید به جنگ داخلی و قتل آن حضرت کردند .

امیرمؤ منان علیه السّلام برای جلوگیری از جنگ داخلی ، به فرماندهان و سایر رزمندگان دستور عقب نشینی داد . سپاهیان عراق به فرمان آتش بس امیرمومنان علیه السّلام گردن نهاده و با ناباوری تمام ، به پادگان برگشتند . مالک اشتر که خود را پیروز میدان می دید و تا فتح خیمه گاه معاویه ، چندگامی فاصله نداشت ، ناچار شد به خاطر نفاق و دودستگی گروهی از سپاهیان امام علی علیه السّلام و به دستور آن حضرت به خیمه گاه برگردد . وی از این بابت بسیار ناراحت و خشمگین بود و بر آنان فریاد زد و آنان را به

خاطر نیرنگ و خیانت و بی وفایی سرزنش و ملامت کرد .

معاویه و عمروبن عاص که با این نیرنگ ، از هلاکت رهایی یافته بودند ، با ارسال نامه هایی چند برای امام علی علیه السّلام از وی خواستند که برای پایان جنگ از قرآن مدد گیرند و آن را حَکَم و داور خویش قراردهند . حضرت علی علیه السّلام که نیرنگ آنان را می دانست و آنها را اساسا پیرو قرآن نمی دید ، چندان به پیام هایشان اهمیتی نمی داد ولی ناچار شد با اصرار برخی فرماندهان فریب خورده و قاریان سپاه خویش پیشنهاد آنان را بپذیرد . اشعث بن قیس که در ظاهر از فرماندهان حضرت علی علیه السّلام ولی در باطن نسبت به آن حضرت دلِ خوشی نداشت و تمایل به معاویه و حکومت های اشرافی داشت ، خود پیش قدم شده و از حضرت علی علیه السّلام درخواست کرد که به نمایندگی از آن حضرت با معاویه سخن گوید . امیرمؤ منان علیه السّلام ، به وی اجازه دیدار با معاویه داد .

وی به لشکرگاه شامیان رفت و پس از گفت وگو با معاویه ، تصمیم گرفتند یک تن از سوی سپاه شام و یک تن از سوی سپاه عراق به عنوان حَکَم و داور انتخاب شده و با بررسی آیات قرآن ، حق را از ناحق تشخیص داده و خلیفه شایسته را معرفی نمایند .

از سوی شامیان ، عمروبن عاص که مبتکر اصلی عملیات های شامیان و نیرنگ های جنگی آنان بود ، انتخاب شد و از سوی حضرت علی علیه السّلام ، مالک اشتر معرفی گردید . ولی

منافقان داخلی اعتراض کرده و مالک اشتر را جنگ طلب خوانده و راضی به انتخاب وی نشدند . آنان بر انتخاب ابوموسی اشعری که در کوفه عزلت گزیده و از کمک به طرفین جنگ امتناع ورزیده بود ، اصرار کردند . ولی امام علی علیه السّلام ، وی را شایسته این امر مهم ندانست و عبدالله بن عباس را معرفی کرد .

اشعث بن قیس و سایر طرفداران حکمیت ، اصرار بر انتخاب ابوموسی نمودند و حضرت علی علیه السّلام را با اکراه ، وادار به پذیرش او کردند .