تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 10

اولياء خدا از ديدگاه روايات

در ذيل‌آيات‌فوق روايات‌جالبي از ائمه اهل بيت عليهم‌السلام وارد شده است كه به بعضي از آن‌ها اشاره مي‌كنيم: اميرمؤمنان علي آيه 62 اين سوره را تلاوت فرمود و سپس از ياران خويش سؤال كرد : « مي‌دانيد " اَوْلِياءَ اللّهِ " چه اشخاصي هستند » ؟ عرض كردند : « اي اميرمؤمنان شما خودتان بفرماييد كه آنان چه كساني هستند » ؟ امام فرمود : « هُمْ نَحْنُ وَ اَتْباعُنا فَمَنْ تَبِعَنا مِنْ بَعْدِنا طُوبي لَنا وَ طُوبي لَهُمْ اَفْضَلُ مِنْ طُوبي لَنا ، قالُوا يا اَميرَ الْمُؤْمِنينَ ما شَأْنُ طُوبي لَهُمْ اَفْضَلُ مِنْ طُوبي لَنا ؟ اَلَسْنا نَحْنُ وَ هُمْ عَلي اَمْرٍ ؟ قالَ : لاَِنَّهُمْ حُمِلُوا ما لَمْ تَحْمَلُوا عَلَيْهِ وَ اَطاقُوا ما لَمْ تُطيقُوا : دوستان خدا ، ما و پيروان ما كه بعد از ما مي‌آيند ، هستند . خوشا به حال ما و بيشتر از آن خوشا به حال آن‌ها ، بعضي پرسيدند : چرا بيشتر از ما ؟ مگر ما و آن‌ها هردو پيرو يك مكتب نيستيم و كارمان يكنواخت نمي‌باشد؟ فرمود: نه، آن‌ها مسؤوليت‌هايي بر دوش دارند كه شما نداريد و تن به‌مشكلاتي‌مي‌دهند كه شمانمي‌دهيد » .(1) كتاب « كمال‌الدين » از ابـوبصيـر از امام صادق نقل مي‌كندكه : « طُوبي لِشيعَةِ قائِمِنَا الْمُنْتَظِرينَ لِظُهُورِه في غَيْبَتِه وَ الْمُطيعينَ لَهُ في ظُهُورِه ، اُولئِكَ اَوْلِياءُ اللّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاهُمْ‌يَحْزَنُونَ: خوشا به‌حال پيروان‌امام قائم كه درغيبتش ( با خودسازي ) انتظار ظهورش را مي‌كشند و به هنگام ظهورش مطيع فرمان او هستند، آن‌ها اولياي‌خدا هستند، همان‌هاكه نه ترسي دارند و نه غمي » .(2) يكي از دوستان امام صادق نقل مي‌كند كه امام فرمود: « پيروان اين مكتب در لحظات آخر عمر چيزهايي مي‌بينند كه چشمشان با آن روشن مي‌شود » ، راوي مي‌گويد : من اصرار كردم ؛ « چه چيزي مي‌بينند » ؟ و اين سخن را بيش از ده بار تكرار كردم ولي در هربار امام تنها به اين جمله قناعت مي‌كرد كه ؛ « مي‌بينند » ، در آخر مجلس رو به‌سوي من كرد و مرا صدا زد و فرمود: « مثل اين‌كه اصرار داري بداني چه چيز را مي‌بينند » ؟ گفتم : « آري قطعا » ، سپس گريستم ، امام به

1 و 2 ـ « نورالثقلين » ، جلد 2 ، صفحه 309 .

تفسير مردان (15)

حال من رقّت كرد و فرمود : « آن دو را مي‌بينند ، اصرار كردم كدام دو نفر » ؟ فرمود : « پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله و علي را ، هيچ انسان باايماني چشم از جهان نمي‌پوشد مگر اين‌كه اين دو بزرگوار را خواهد ديد كه به‌او بشارت مي‌دهند »، سپس فرمود: « اين‌را خداوند درقرآن بيان كرده » ، سؤال كردم : « در كجا و كدام سـوره » ؟ فرمود : « در سوره يونس ، آن‌جا كه مي‌گويد؛ "اَلَّذينَ امَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ ، لَهُمُ الْبُشْري فِي الْحَيوةِ الدُّنْيا وَ فِي الاْخِرَةِ"». روشن است كه اين روايات اشاره به قسمتي از بشارت‌هاي افراد باايمان و متّقي است ، نه همه آن بشارت‌ها و نيز روشن است كه اين‌مشاهده ، مشاهده جسم مادي نيست ، بلكــه مشــاهــده جســم بــرزخــي با ديــد برزخي است ، زيرا مي‌دانيم در جهان بــرزخ كه فــاصلــه‌اي است ميــان اين جهــان و سراي آخرت ، روح انسان بر جسم برزخيش باقي مي‌ماند .

شرح آيه از تفسير مجمع‌البيان

«خَوْف»: بسان دو واژه «فَزَع» و «جَزَع» همانند وهم معنا هستندو از ترس و اضطراب دروني از رويدادن رويدادي ناگوار خبر مي‌دهند. با اين بيان خوف به مفهوم دلهره، تــرس و احســاس ناامنــي است كه در بــرابــر آن، آرامش خــاطـر و امنيّت است.

«حُزْن»: به مفهـــوم اوج انــدوه ـ در بــرابــر شــادمــاني ـ است. اين واژه دراصل از ريشــه «حَــزْن» كه بـه معنــاي زميــن سخــت اســت، برگــرفتــه شــده اسـت.

امنيّت واقعي در پرتو ايمان و تقوا

پس از ترسيم گرفتاري و نگونساري شرك گرايان و بيداد پيشگان در آيات پيش، اينك روشنگري مي‌كند كه امنيّت و آرامش در اين سراوسراي آخرت تنها در گرو ايمانِ آگاهانه و خالصانه و پرواپيشگي است و بر اين اساس است كه آن مردم شايسته كرداري كه بر فرمان خدا دل مي‌سپارند و براساس مقررات او زندگي مي‌كنند، خدا آنــان را دوست مــي‌دارد و در روز رستــاخيــز نيز نه بيمي از كيفر دارند و نه اندوهگين خواهند شد.