تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 139

و به بــاور پــاره‌اي ديگــر، بزرگان آن شهـر و آن سرزمين اين ايده را طرح كردند.

«حَسَن» در تفسير آيه مي‌گويد: منظور اين است كه آنان گفتند: در اينجا پرستشگاهي بسازيم تا هرگاه آنان از خواب گران خويشتن برخاستند، در آن نماز بخوانند...

و در روايت آمده است كه: وقتي فرستاده آن جوانان پرشور و باايمان كه براي آوردن موادّ غذايي رفته بود، از شهر بازگشت و دوستانش را از مدت خوابشان آگاه ساخت آنان از خدا خواستند كه از سر مهر آنان را به حال اوّل بازگرداند و اينجا بود كه خــدا، آنــان را به حــال نخستين باز گردانيد و ميان آنان و مردم شهر فاصله افكند، به گونه‌اي كه آنان نتوانستند به درون غار راه يابند.

تفسير مردان (167)

سَيَقُولُونَ ثَلثَةٌ رابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَ يَقُولُونَ خَمْسَةٌ سادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْما بِالْغَيْبِ وَ يَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَ ثامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ قُلْ رَبّي اَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ ما يَعْلَمُهُمْ اِلاّ قَليلٌ فَلا تُمارِ فيهِـمْ اِلاّ مِـراءً ظاهِرا وَ لا تَسْتَفْتِ فيهِمْ‌مِنْهُمْ اَحَدا

گروهي خواهند گفت آن‌ها سه نفر بودند كه چهارمين‌شان‌سگ آن‌ها بود و گروهي مي‌گويند پنج نفر بودند كه ششمين آن‌ها سگشان بود، همه اين‌ها سخناني‌بدون دليل‌است و گروهي‌مي‌گويند آن‌ها هفت‌نفر بودند و هشتمين‌شان سگ‌آن‌ها بود ، بگو پروردگار من از تعداد آن‌ها آگاه‌تر است ،جز گروه كمي‌تعداد آن‌هارا نمي‌داند، بنابراين درباره آن‌ها جز با دليل سخن مگوي و از هيچ‌كس پيرامون آن‌ها سؤال منما. (22 / كهف)

شرح آيه از تفسير نمونه

«مِراء» به‌طوري‌كه «راغب» در «مفردات» مي‌گويد: دراصل‌از «مَرَيْتُ النّاقَةَ» يعني « پستان شتر را به دست گرفتن براي دوشيدن » گرفته شده است، سپس به‌بحث و گفتگو پيرامون چيزي كه مورد شك و ترديد است اطلاق گرديده است. و بسيار مي‌شود كه در گفتگوهاي لجاجت آميز و دفاع ازباطل به‌كار مي‌رود، ولي ريشه‌اصلي آن محدودبه اين‌معني نيست، بلكه هرنوع‌بحث و گفتگو را درباره هر مطلبي كه محل ترديد است شامل‌مي‌شود. «ظاهِر» به‌معني غالب و مسلط و پيروز است. « رَجْم » در اصل به معني سنگ يا پراندن سنگ است ، سپس به هر نوع تيراندازي اطلاق شده‌است و گاه به معني كنايي « متّهم ساختن » يا « قضاوت به ظن و گمان » استعمال مي‌شود و كلمه « بِالْغَيْبِ » تأكيدي بر اين معنا است، بنابراين تعبير « رَجْما بِالْغَيْبِ » يعني غائبانه قضاوت بي مأخذ درباره چيزي كردن. اين تعبير شبيه همان چيزي است كه در فارسي مي‌گــوييــم « تيــر در تــاريكــي انــداختــن » از آن‌جــا كه انداختن تير در تاريكي غالبا به هدف اصابت نمي‌كند اين نوع قضاوت‌ها غـالبـا درست از آب درنمي‌آيـــد .

(168) آياتُ‌الرِّجالِ فِي‌الْقُرْآن

« واو » در جمله « وَ ثامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ »