تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 195

اشاره به اين‌كه او به يك منطقه كوهستاني رسيد و در آن‌جا جمعيتي ( غير از دو جمعيتي كه در شرق و غرب يافته بود ) مشاهده كرد كه از نظرتمدن در سطح پاييني بودند ، چرا كه يكي از روشن‌ترين نشانه‌هاي تمدن انساني ، همان سخـن گفتـن او اسـت. بعضي نيز اين احتمال را داده‌اند كه منظور از جمله « لا يَكادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلاً » اين نيست كه آن‌ها به زبان‌هاي معروف آشنا نبودند ، بلكه آن‌ها محتواي سخن را درك نمي‌كردند ، يعني از نظر فكري بسيار عقب مانده بودند .

شرح آيه از تفسير مجمع‌البيان

و در آيه مورد بحث مي‌فرمايد:

ثُــمَّ اَتْبَــعَ سَبَبــاً

و آنگــاه از راه ديگــري به حــركــت درآمد و راه جديدي را در پيش گرفت تا بر منطقــه‌اي تــازه دســت يــابــد.

از اين آيه شريفه چنين دريافت مي‌گردد كه زمين كروي شكل است، چرا كه مي‌فرمايد: او از همــان راهــي كه آمــده بــود باز نگشــت، بلكــه از همــانجــا راهيِ سمت و سوي ديگري گرديد.

«سَدّ»: بستن؛ و مانعي بزرگ پديدآوردن ميان دو چيز.

(226) آياتُ‌الرِّجالِ فِي‌الْقُرْآن

و اينك داستان سدّ «ذو القَرنَيْن»

در آيات 93 تا 97 قرآن شريف به بخش ديگري از سفر تاريخي و سازنده آن مرد خدا پس از بازگشت از شرق و غرب زمين پرداخته و روشنگري مي‌كند كه او چگونه در ميان آن دو كوه بلند كه گذرگاه و راه نفوذ تبهكاران بود سدّي استوار ايجاد كرد و چگونه درس توحيد و معاد داد و مردم را به سوي خداي يكتا فراخواند و با سپاس نعمت‌هــايي كه به او ارزانــي داشته بــود، راه سپــاس نعمت‌هـا را به آنان آموخت.