تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 235

شرح آيه از تفسير نمونه

كثرت طرفداران و دوام يك فكر

از آن‌جا كه تنها سنت و روش نياكان بودن هيچ مشكلي را حل نمي‌كند و هيچ دليلي نداريم كه نياكان عاقل‌تر و عالم‌تر از نسل‌هاي بعد باشند ، بلكه غالبا قضيه به عكس است چون باگذشت زمان علم و دانش‌ها گسترده‌تر مي‌شود ، ابراهيم بلافاصله به آن‌ها « پاسخ گفت : هم شما و هم پدرانتان به طور قطع در گمراهي آشكار بوديد ». جالب اين‌كه بت‌پرستان درجواب‌ابراهيم، هم‌روي كثرت نفرات تكيه كردند و هم طول زمان ، گفتند : « ما پدران خود را بر اين آيين و رسم يافتيم ». ابراهيم هم در هر دو قسمت به‌آن‌ها پاسخ گفت، كه هم‌شما و هم پدرانتان، هميشه درضلال مبين بوديد. يعني انسان عاقل‌كه داراي استقلال فكري است هرگز خود را پايبند اين اوهام نمي‌كند، نه‌كثرت طرفداران طرح‌وسنتي‌را دليل‌اصالت‌آن مي‌داند و نه‌دوام‌وريشه‌داربودن‌آن را .

شرح آيه از تفسير مجمع‌البيان

بت‌پرستان و شرك‌گرايان به جاي پاسخ درست به دنباله‌روي از پدران و نياكان خويش چسبيدند و گفتند: ما پدران خويشتن را پرستشگر آنها يافتيم و به راه آنان گام سپرديم. و بدين‌سان هم نشان دادند كه بر اين راه و رسم ذلت‌بار واپسگرايانه كه در پيش گرفته‌اند، دليل و برهان ندارند و كارشان تنها دنباله‌روي است و هم نشان دادند كه دنباله‌روي و تقليد كوركورانه يكي از آفت‌هاي جامعه‌ها و رشد و شكوفايي تمدّن‌ها و سدّ راه اصلاح و اصلاحگران عصرها و نسل‌هاست.

«ابراهيم» شجاعانه و خيرخواهانه به روشنگري پرداخت و آنان را سرزنش كرد كه:

واقعيت اين است كه هم خودتان و هم پدرانتان در گمراهي آشكاري هستيد كه بت‌هــا را به جــاي آفــريدگار هستــي مي‌پرستيد.

تفسير مردان (265)

قالُوا اَجِئْتَنا بِالْحَقِّ اَمْ اَنْتَ مِنَ اللاّعِبيـنَ

گفتند: تو مطلــب حقــي بــراي ما آورده‌اي يـا شـوخـي مي‌كنـي؟ (55 / انبياء)