تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 250

و هركس غير اين طريق را طلب كند ، تجاوزگر است. (7 / مؤمنون)

شرح آيه از تفسير نمونه

« فُروُج » جمع « فَرْج » كنايه از دستگاه تناسلي است. چهارمين ويژگي مؤمنان را مسأله پاكدامني و عفت به‌طوركامل و پرهيز از هرگونه آلودگي جنسي قرار داده است. تعبير به « محافظت فروج » گويا اشاره به اين است كه اگر مراقبت مستمر و پي‌گير در اين زمينـه نباشد ، بيم آلودگي فراوان است. تعبير به « همسران » شامل همسران دائم و موقت هردو مي‌شود. تعبير به « غَيْرُ مَلُومينَ » ( آن‌ها مورد ملامت قرار نمي‌گيرند ) ممكن است اشاره به طرز فكر غلطي باشد كه براي مسيحيت انحرافي پيدا شده‌است كه آن‌ها هرگونه آميزش جنسي را خلاف شأن انسان مي‌پندارند و ترك مطلق آن را فضيلت مي‌دانند تا آن‌جا كه كشيشان كاتوليك و همچنين زنان و مردان تارك دنيا ، در تمام عمر مجرد زندگي مي‌كنند و هرگونه ازدواج را مخالف اين مقام روحاني تصور مي‌كنند ( هرچند اين مسأله بيشتر جنبه ظاهري دارد اما در خفا بعضي از آن‌ها طرقي براي‌اشباع غريزه جنسي خود انتخاب مي‌كنند و كتاب‌هاي نويسندگان خودشان پر است از داستان‌هايي كه در اين زمينه نوشته‌اند ) .(1) به‌هرحال امكان ندارد خداوند غريزه‌اي را به عنوان بخشي از نظام احسن در انسان بيافريند و بعد آن‌را به‌كلي تحريم

1- « تاريخ ويل دورانت » .

(280) آياتُ‌الرِّجالِ فِي‌الْقُرْآن

يا مخالف مقام انساني بداند. اين نكته چندان نياز به يادآوري نداردكه حلال‌بودن همسران مخالف با بعضي از موارد استثنايي نيست ، مانند حالت عادت ماهيانه و امثال آن. همچنين حلال بودن كنيزان ( زنان برده ) مشروط بر شرايط متعددي‌است كه دركتب فقهي آمده و چنان نيست كه هركنيزي به صاحب آن حلال باشد و در واقع در بسيــاري از جهــات و شــرايــط ، همــان شــرايط همســران را دارد .

همسر دائم و موقت

اشاره

از آيات فوق استفاده مي‌شودكه تنها دوگروه از زنان بر مردان حلال هستند؛ نخست همسران و ديگر كنيزان ( باشرايط خاص ) و به همين جهت اين آيه در كتب فقهيه در بحث‌هاي نكاح در موارد بسياري مورد استناد قرار گرفته است. جمعي از مفسران و فقهاي اهل سنت خواسته‌اند از اين آيه شاهدي براي نفي ازدواج موقت بياورند و بگويند آن هم در حكم زنا است. اما باتوجه به‌اين حقيقت‌كه « ازدواج موقت » ( متعه ) به‌طور مسلم در زمان پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله حلال بوده‌است و اَحدي از مسلمانان آن را انكار نمي‌كنند ، منتها بعضي مي‌گويند در آغاز اسلام بوده و بسياري از صحابه نيز به آن عمل كرده‌اند ، سپس نسخ شده و بعضي مي‌گويند : عمر بن خطاب از آن جلوگيري به عمل آورد. باتوجه به اين واقعيت‌ها مفهوم سخن اين دسته از دانشمندان اهل تسنن اين خواهد بود كه پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله العياذ باللّه زنا را حداقل براي مدتي مجاز شمرده و اين غيرممكن است. از اين گذشته متعه برخلاف پندار اين گروه يك‌نوع ازدواج است ، ازدواجي‌است موقت و داراي شرايط ازدواج دائم، بنابراين قطعا در جمله « اِلاّ عَلي اَزْواجِهِمْ » داخل است و به همين دليل به هنگام خواندن صيغه ازدواج موقت ، از همان صيغه‌هاي ازدواج دائم (اَنْكَحْتُ و زَوَّجْتُ) با قيدمدت استفاده مي‌شود و اين بهترين دليل بر ازدواج بودن آن‌است. درباره ازدواج موقت و دلايل مشروعيت آن در اسلام و عدم نسخ اين‌حكم و همچنين فلسفه اجتماعي آن و پاسخ به ايرادات مختلف در جلد سوم تفسير نمونه ، ذيل آيه 24 سوره نســاء مشروحا بحث شده است .

تفسير مردان (281)