تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 291

1 - « وسائل الشيعه » ، جلد 14 ، صفحه 27 .

(320) آياتُ‌الرِّجالِ فِي‌الْقُرْآن

فــراهــم كند و كسي كه اسرار برادر مسلمانش را پنهان دارد » .(1)

و بالاخره در حــديثي از پيــامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله مي‌خوانيم : « انسان هر گامي در اين راه بردارد و هر كلمه‌اي بگويد ، ثـواب يك سال عبادت در نامه عمل او مي‌نويسند » ( كانَ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ خَطَاَها اَوْ بِكُلِّ كَلِمَةٍ تَكَلَّمَ بِهـا فـي ذلِكَ عَمَلُ سَنَةٍ قِيامُ لَيْلِها وَ صِيامُ نَهارِهـا ) .(2)

منظوراز جمله «وَالصّالِحينَ مِنْ‌عِبادِكُمْ وَ اِمائِكُمْ» چيست؟

قابل توجه اين‌كه در آيات مورد بحث به هنگامي كه سخن از ازدواج مردان و زنان بي‌همسر به ميان مي‌آيد ، به طوركلي دستور مي‌دهد براي ازدواج آنان اقدام كنيد ، اما هنگامي كه نوبت به بردگان مي‌رسد ، آن را مقيّد به « صالح بودن » مي‌كنـد. جمعي از مفسران ( مانند نويسنده عالي‌قدر « تفسير الميزان » و همچنين « تفسير صافي » ) آن را به معني صلاحيت براي ازدواج تفسير كرده‌اند ، درحالي‌كه اگر چنين باشد ، اين قيد در مورد مردان و زنان آزاد نيز لازم است. بعضي ديگر گفته‌اند كه : منظور صالح بودن از نظر اخلاق و اعتقاد است ، چراكه صالحان از اهميت ويژه‌اي در اين امر برخوردار هستند ولي باز جاي اين سؤال باقي است كه چرا در غيربردگان اين قيد نيامده است؟ احتمال مي‌دهيم منظور چيز ديگري باشد و آن اين‌كه ؛ در شرايط زندگي آن‌روز بسياري از بردگان در سطح پاييني از فرهنگ و اخلاق قرار داشتند ، به‌طوري‌كه هيچ‌گونه مسؤوليتي در زندگي مشترك احساس نمي‌كردند ، اگر با اين حال اقدام به تزويج آن‌ها مي‌شد ، همسر خود را به آساني رها نموده و او را بدبخت مي‌كردند ، لذا دستور داده شده است ؛ در مورد آن‌ها كه صلاحيت اخلاقي دارند ، اقدام به ازدواج كنيــد و مفهــومش اين است كــه نخست كــوشش براي صــلاحيــت اخلاقيشان شــود تــا آمــاده زنــدگي زنــاشــويي شــوند ، سپس اقــدام به ازدواجشان گردد .

1 - « وسائل الشيعه » ، جلد 14 ، صفحه 27 .

1- « وسائل الشيعه » ، جلد 14 ، صفــحــــــه 27 .

تفسير مردان (321)

شرح آيه از تفسير مجمع‌البيان