تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 353

اگر بنابود فرستاده‌اي از طرف خدا بيايد، بايد فرشته مُقَرَّبي باشد، نه انساني همچون ما و همين را دليل براي تكذيب رسولان و انكـار نزول فرمان الهي پنداشتند. درحالي‌كه شايد خودشان نيز مي‌دانستند كه در طول تاريخ همه پيامبران از نسل آدم بوده‌اند، از جمله ابراهيم را كه همگي به رسالت مي‌شناختند، مسلما انسان بود و از اين گذشته مگر نيازها و مشكلات و دردهـاي انسان‌ها را جز انسان مي‌تواند درك كند؟ (1) در اين‌كه چرا در آيه روي صفت «رحمانيّت» خداوند تكيه شده، ممكن است از اين نظر باشد كه خداوند ضمن نقل سخن آن‌ها، مخصوصا روي اين صفت تكيّه مي‌كنــد، كه پــاســخ آن‌هـــا در نقــل گفته خـــودشــان نهفته باشد، زيرا چگونه ممكن است خداوندي كــه رحمت عــامّش ســراســر عالم را فراگرفته است، پيــامبــراني براي تربيت نفــوس و دعوت به رشد و تكامل انسان نفرستد؟ اين احتمال نيز داده شده است كه آن‌ها مخصوصا روي وصف رحمان تكيه كردند كه بگويند خداوند مهربان كار بندگان خود را با فرستادن پيامبران و تنظيم تكاليف مشكــل نمي‌كنــد، آن‌هــا را آزاد مي‌گــذارد. اين منطــق سســت و بي‌پايه با سطــح افكــار اين گــروه متناسب بــود.

1- درباره‌فلسفه‌همگوني پيامبران باامّت‌ها درجلد12 «تفسيرنمونه»،صفحه289 ذيل 94/اسراء مشروحا بحث شده است .

(382) آياتُ‌الرِّجالِ فِي‌الْقُرْآن

اين پيــامبــران از مخالفت سرسختانه آن قوم گمراه مأيوس نشدند و ضعف و سستــي به خود راه ندادند.

شرح آيه از تفسير مجمع‌البيان

واكنشِ شهر حق‌ناپذير

آري، آنان بر اين پندار پوچ بودند كه هركس بسان آنان از نژاد و تبار آدم باشد، نمي‌تواند پيام‌آور و پيام‌رسان خدا گردد و رسالت و پيامبري با انسان بودن سازگار نيست؛ و گــويــي فــرامــوش ســاختــه بودند كه خداي فرزانه هركسي را بخواهد و شــايستــه بــدانــد به رســالت برمي‌گــزينــد و پيــام خود را به سوي او مي‌فرستد؛ و اوست كه از درون و برون و حال آنــان آگـــاه است و مي‌دانــد كه آن شايسته‌كرداراني را كه به رسالت برگزيده است هم شايسته ارزاني شدن وحي هستند و هم در خور اين افتخار و هــم مي‌توانند بار گــران رســالت و مسئــوليت‌هاي بــزرگ آن را بـــه دوش كشنـــــد.

تفسير مردان (383)

وَ مــــا عَلَيْنــــا اِلاَّ الْبَــــلاغُ الْمُبيــــنُ

و بـر عهــده ما چيزي جز ابـلاغ آشكار نيست. (17 / يس)