تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 404

1. نهج‌البلاغه، خطبه 192.

2. نهج‌البلاغه، خ 192.

3. نهج‌البلاغه، خ 192.

تفسير مردان (441)

نسب خود مي‌شمارند؛ كارهاي ناصواب را به خدا نسبت مي‌دهند و به انكار نعمت‌هاي خدا برخاسته تا با قضاء الهي ستيزه كنند و نعمت‌هاي او را ناديده گيرند. اينان هستند كه بنيانگذار تعصّبات كور و پايه‌گذار فتنه و فساد و آشوب و خشونت از نيــام‌كشنــدگــان شمشيــرهاي تفــاخــر جـاهليــت هستنــد.

و راز اين شيوه منحطّه را چنين ترسيم مي‌كند: وَ لَقَدْ نَظَرْتُ فَما وَجَدْتُ اَحَداً مِنَ‌الْعالَمينَ يَتَعَصَّــبُ لِشَيْ‌ءٍ مِـنَ الاَْشْياءِ اِلاّ عَنْ عِلَّهٍ تَحْتَمِلُ تَمْويةَ الْجُهَلاءِ اَوْ حُجَّةٍ تَليطُ بِعُقُــولِ السُّفَهــاءِ...(1)

من در اعمال و كردار جهانيان نظر افكندم هيچ كس را نيافتم كه در مورد چيزي تعصّب ورزد جز اينكه يا به خاطر فريب توده‌ها، كه واقعيت‌ها را بر آنان مشتبه سازد و يا به منطق سفيهان بچسبد و در عقل و انديشه سفيهان نفوذ كند.

تعصــب‌پــذيران

هم‌چنانكه بيماري قَتّال استبداد و انحصار دوجانبه است، كه در يك سو، گروه استبدادگر و انحصارگر و انحصارطلب قرار دارند و در سوي ديگر استبدادپذيران و تحمل‌گران ستم و بيداد و خودسري و خشونت، بيماري تعصّب نيز اين گونه است؛ چرا كه در آنجا نيز در يك سو برانگزانندگان فريبكارِ تعصب و جاه‌طلبان شيفته قدرت و زاهدنمايان احمق قرار دارند ـ كه به ايجاد تعصّب و انگيزش حساسيت كور و تئوريزه كردن خشونت و سخت‌گيري و جنايت با بهانه‌هاي گوناگون در تلاشند ـ و در سوي ديگر تعصّب‌پذيران و ساده‌انديشان و دنباله‌روهاي كور و كر، كه بافته‌هاي فريبكارانه آنان را بدون انديشه و تفكّر و بي‌دليل و برهان مي‌پذيرند و از پي آنان مي‌دوند و خود را به هر آب و آتش مي‌زنند و از هيچ شقاوت و پايمال‌ساختن حقوق مردم پروا نمي‌دارند!

1. نهج‌البلاغه، خ 192.