تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 424

مسلمان‌ها را به حكم يك خانواده مي‌داند و همه را خواهر و برادر يكديگر خطاب كرده ، نه تنها در لفظ و در شعار كه در عمل و تعهدهاي متقابل نيز همه خواهر و برادرند. در روايات اسلامي نيز روي اين مسأله تأكيد فراوان شده و مخصوصا جنبه‌هاي عملي آن ارائـه گرديـده است كه به عنوان نمونه چند حديث پرمحتواي زير را از نظر مي‌گذرانيم :

1 ـ درحديثي از پيغمبر گرامي اسلام صلي‌الله‌عليه‌و‌آله آمده است : «اَلْمُسْلِمُ اَخُو الْمُسْلِمِ ، لايَظْلِمُهُ ، وَ لا يَخْذُلُهُ ، وَ لا يُسَلِّمُهُ : مسلمان برادر مسلمان است ، هرگز به او ستم نمي‌كند ، دست از يــاريــش بر نمــي‌دارد و او را در بـرابـر حـوادث تنهـا نمـي‌گـــذارد » . (1)

2 ـ در حديث ديگري از همان حضرت صلي‌الله‌عليه‌و‌آله نقل شـده : « مَثَلُ الاَْخَوَيْنِ مَثَلُ الْيَدَيْنِ يَغْسِلُ اِحْداهُمَا الاْخَرَ : دو برادر ديني همانند دو دستند كـه هر كدام ديگري را مي‌شويد، ( با يكديگر كمال همكاري‌را دارند و عيوب هم را پـاك مي‌كنند ) .(2)

3 ـ امام صادق مي‌فرمايد : « اَلْمُؤْمِنُ اَخُو الْمُؤْمِنِ ، كَالْجَسَدِ الْواحِدِ ، اِذَا اشْتَكي شَيْئا مِنْهُ وُجِدَ اَلَمُ ذلِكَ في سائِرِ جَسَدِهِ وَ اَرْواحُهُما مِنْ روُحٍ واحِدَةٍ : مؤمن برادر مؤمن است و همگي به منزله اعضاء يك پيكرند ، كه اگر عضوي به درد آيد ، ديگر عضوها را نماند قرار و ارواح همگي آن‌ها از روح واحــدي گرفتــه شــده اسـت » .(3)

حقوق سي‌گانه مؤمن نسبت به برادران ايماني

4 ـ در پايان اين بحث به روايتي اشاره مي‌كنيم كه از پيغمبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله درباره حقوق سي‌گانــه مؤمــن بر برادر مؤمنـش نقل شـده كه از جامع‌ترين روايات در اين زمينه است: پيامبر اسلام صلي‌الله‌عليه‌و‌آله فرمود : « مسلمان بر برادر مسلمانش سي حق دارد كه برائت ذمه از آن‌حاصل‌نمي‌كند، مگر به اداي اين حقوق يا عفو كردن برادر مسلمان او:

1- « المحجــة البيضــاء » ، جلد 3 ، صفحه 332 و 319 .

2- « المحجــة البيضــاء » ، جلد 3 ، صفحه 332 و 319 .

3- « اصــول كـافـي » ، جلـد 2 ، صفحه 133 .

(458) آياتُ‌الرِّجالِ فِي‌الْقُرْآن