تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 427

شرح آيه از تفسير مجمع‌البيان

برادري در ايمان و اخلاق

به باور مفسّران، اين آيه اشاره به آيه پيش دارد و منظور اين است كه: جز اين نيست كه مردم با ايمان برادران ديني يكديگرند؛ از اين رو اگر ميان دو تن و يا دو گروه از آنان كشمكش و پيكاري پيش آمد، شما به ياري ستمديده برويد و با حمايت از مظلــوم، شــرارت ظــالــم را دفــع و او را به عــدالــت و انصــاف بازگردانيد و آن‌گــاه براسـاس عدالت ميان آن دو صلح و آشتي برقرار سازيد.

وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ

و از خدا بترسيد كه در پديد آوردن صلح و آشتي در ميان مردم با ايمان كوتاهي كنيد و يا از اداي حقوق ديگران دريغ نماييد، تا مورد مهر و رحمت خدا قرار گيريد.

«زَجّاج» مي‌گويد: مردم با ايمان در صورتي كه از نظر عقيده و عملكرد همانند باشند برادر يكديگر خوانده مي‌شوند؛ چرا كه در دين و اخلاق يكسانند و در انديشه و عملكرد بسان همديگر. آنان از نظر نسب نيز از يك پدر و مادرند؛ چرا كه همه فرزندان آدم و حواء هستند.

از پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله آورده‌اند كه فرمود: اَلْمُسْلِمُ اَخَ الْمُسْلِمِ، لا يَظْلِمُ وَ لا يُسْلِمُهُ، مَنْ كانَ في حاجَةِ اَخيهِ كانَ اللّهُ في حاجَتِه وَ مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُسْلِمٍ كُرْبَةً فَرَّجَ اللّهُ بِها عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرُوبِ يَوْمِ الْقِيامَةِ. وَ مَنْ سَتَرَ مُسْلِماً يَسْتُرُهُ‌اللّهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ.(1) انسان مسلمان برادر مسلمان است؛ نه به او ستم روا مي‌دارد و نه او را در فراز و نشيب‌هاي زندگي رها مي‌سازد. هركس در انديشه برآوردن نياز برادر مسلمان خويش باشد، خداوند نياز او را برمي‌آورد و هركس اندوه و رنجي را از دل مسلماني بزدايد، خداي مهربان به پاداش آن در روز رستاخيز اندوهي از اندوه‌هاي گران آن روز را از دل و چهره او مي‌زدايد و هركس عيب مسلماني را بپوشاند، خدا در روز رستاخيز عيب او را مي‌پوشاند.

1. نورالثقلين، ج 5، ص 88؛ المَحَجَّةُ‌الْبَيْضاءُ، ج 3، ص 332، كتاب آداب الصحبة والمعاشرة.

(460) آياتُ‌الرِّجالِ فِي‌الْقُرْآن

يـــادآوري مي‌گـــردد كه ايـــن روايــت را «بخــاري» و «مسلــم» در كتاب‌هاي خـــود آورده‌اند.