تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 490

يا سازش يا جدايي خداپسندانه

فَأِذا بَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَاَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْروُفٍ اَوْ فارِقُوهُنَّ بِمَعْروُفٍ وَ اَشْهِدوُا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَ اَقيمُوا الشَّهادَةَ لِلّهِ ذلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الاْخِرِ وَ مَنْ يَتَّـــقِ اللّهَ يَجْعَــلْ لَهُ مَخْرَجا

و هنگامي‌كه عدّه آن‌ها سرآمد يا آن‌ها را به طرز شايسته‌اي نگهداريد و يا به طرز شايسته‌اي از آن‌ها جدا شويد و دو مرد عادل از خودتان را گواه گيريد و شهادت را براي خدا برپاداريد، اين چيزي است كه افرادي كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند، به آن اندرز داده مي‌شوند و هــر كس تقــواي الهــي پيشه كند ، خـداوند راه نجاتي براي او فراهم‌مي‌كند. (2 / طلاق)

شرح آيه از تفسير نمونه

در فراز نخست اين آيه ، يكي از مهم‌ترين و حساب‌شده‌ترين دستورهاي مربوط به زندگي زناشويي مطرح است و آن اين‌كه زن و مرد يا بايد به طور شايسته باهم زندگي كنند و يا به طور شايسته از هم جدا شوند ، همان‌گونه كه زندگي مشترك بايد روي اصول صحيح و طرز انساني و شايسته باشد ، جدايي نيز بايد خالي از هرگونه جار و جنجال و دعوا و نزاع و بدگويي و ناسزا و اجحاف و تضييع حقوق بوده باشد . اين مهم است كه همان‌گونه كه پيوندها با صلح و صفا انجام مي‌گيرد ، جدايي‌ها نيز توأم با تفاهم باشـد ، چراكه ممكن است در آينـده اين زن و مرد بار ديگر به فكر تجديد زندگي مشترك بيفتند ، ولي بدرفتاري‌هاي هنگام جدايي ، چنان جوّ فكري آن‌ها را تيره و تار ساخته كه راه بازگشت را به روي آن‌ها مي‌بندد و به فرض اين‌كه بخواهند مجددا باهم ازدواج كنند ، زمينه فكري و عاطـفي مناسبي ندارند ، از سوي ديگر بالاخره هر دو مسلمانند و متعلق به يك جامعه و جدايي توأم با مخاصمه و امور ناشايست نه تنها در خود آن‌ها اثر مي‌گذارد ، بلكه در فاميل دو طرف هم اثرات زيانباري دارد و گاه زمينه همكاري‌هاي آن‌ها را در آينده به كلي بر باد مي‌دهد. راستي چه خوب است كه نه فقط در زندگي زناشويي ، بلكه درهرگونه دوستي و برنامه

تفسير مردان (533)

مشترك، انسان تا آن‌جا كه مي‌تواند به همكاري شايسته ادامه دهد و هرگاه نتوانست ، به طرز شايسته جدا شود ، كه « جدايي شايسته » نيز نوعي پيروزي و موفقيت براي طرفين است. از آن‌چه كه گفتيم ، معلوم شد كه « امساك به معروف » و « جدايي به معروف » معني وسيعي دارد كه هر گونه شرايط واجب و مستحب و برنامه‌هاي اخلاقي را دربرمي‌گيرد و مجموعه‌اي از آداب اسلامي و اخلاقي را در ذهن مجسم مي‌كند. شاهد گرفتن براي آن است كه اگر در آينده اختلافي روي دهد ، هيچ‌يك از طرفين نتوانند واقعيت‌ها را انكار كنند ( وَ اَشْهِدوُا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ ). مبادا تمايل قلبي شما به يكي از دو طرف ، مانع شهـادت به حق باشد ، نبايد جُز خدا و اقامه حق ، انگيزه ديگري در آن راه يابد ( وَ اَقيمُوا الشَّهادَةَ لِلّهِ ). ضمنا تعبير به « ذَوَيْ عَـدْلٍ مِنْـكُمْ » ، دليل بر اين است كه دو شاهد بايد "مسلمان" ، "عادل" و "مرد" باشند. اين تعبير ، دليل بر اهميت فوق‌العاده اين احكام است ، به گونه‌اي كه اگر كسي آن‌ها را رعايت نكند و از آن وعــظ و انــدرز نگيــرد ، گويي به خــدا و روز قيامـت ايمان ندارد ( ذلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَــنْ كـانَ يُــؤْمِــنُ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الاْخِــرِ ).

شرح آيه از تفسير مجمع‌البيان

زندگي تحسين‌برانگيز و يا جدايي خداپسندانه

فَـإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ