تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 517

خداي فرزانه هيچ كس را جز به اندازه توان و امكاناتش موظف به انجام كار نمي‌ســازد و هــرگــز از هيــچ انســاني كاري فراتر از شعور و قدرت او نمي‌خواهد.

سَيَجْعَــــلُ اللّهُ بَعْــدَ عُسْــــرٍ يُسْــــراً

به زودي خدا پس از سختي و گرفتاري، آساني و راحتي و پس از تنگدستي و فقر، تــوانگــري و توسعــه پيــش مي‌آورد.

به نظر مي‌رسد كه فراز پاياني آيه بيانگر يك اصل كلّي و در راه آرامش خاطر بخشيدن به همه مردم، به ويژه ياران پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله است كه در آن زمان در شرايط سخت اقتصادي زندگي مي‌كردند و از ثروت و امكانات بي‌بهره بودند؛ آري، به آنان روشنگري مي‌كند كه روزگار هماره يك رنگ و يك حال نخواهد بود و آنان نيز خواهند تــوانست در پــرتــو مشــورت و همكــاري با يكــديگــر و چاره‌انديشي و تدبير شــايستــه كــارهــا، تــاريــخ را تغييــر دهنــد و به رفــاه و آســايــش بــرسنــد.

تفسير مردان (559)

يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا قُوا اَنْفُسَكُمْ وَ اَهْليكُمْ نارا وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَيْهـا مَلائِكَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا يَعْصُونَ اللّهَ ما اَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَروُنَ

اي كساني كه ايمان آورده‌ايد ! خود و خانواده خويش را از آتشي كه هيزم آن انسان‌ها و سنگ‌ها است ، نگاهداريد، آتشي كه فرشتگاني بر آن گمارده شده كه خشن و سختگيرند و هـرگـز مخالفت فرمان خــدا نمي‌كنند و دستورات او را دقيقا اجرا مي‌نمايند. (6 / تحريم)

شرح آيه از تفسير نمونه

خانواده خود را از آتش دوزخ نجــات دهيد

نگهداري خويشتن به ترك معاصي و عدم تسليم در برابر شهوات سركش است و نگهداري خانواده به تعليم و تربيت و امر به معروف و نهي‌از منكر و فراهم‌ساختن محيطي‌پاك و خالي از هرگونه آلودگي در فضاي خانه و خانواده است. اين برنامه‌اي است كه بايد از نخستين سنگ بناي‌خانواده، يعني از مقدمات ازدواج و سپس نخستين لحظه تولد فرزند آغاز گردد و در تمام مراحل با برنامه‌ريزي صحيح و با نهايت دقت ، تعقيب‌شود. به‌تعبيرديگر حق‌زن و فرزند تنها باتأمين هزينه زندگي و مسكن و تغذيه آن‌ها حاصل نمي‌شود، مهم‌تر از آن تغذيه روح و جان آن‌ها و به‌كارگرفتن اصول‌تعليم و تربيت‌صحيح است. قابل توجه اين‌كه تعبير به « قُوا» ( نگاهداريد ) اشاره به اين است كه اگر آن‌ها را به حال خود رها كنيد ، خواه‌ناخواه به‌سوي آتش دوزخ پيش مي‌روند ، شما هستيد كه بايد آن‌هارا از سقوط در آتش دوزخ حفظ كنيد. «وَقُود» به معني " آتشگيره" يعني ماده قابل اشتعال مانند « هيزم » است ( نه به معني " آتش‌زنه" مانند « كبريت » ، چراكه اعراب آن را « زِناد » مي‌گويند ). به‌اين‌ترتيب آتش‌دوزخ مانندآتش‌هاي اين‌جهان نيست، شعله‌هاي‌آن ازدرون وجود خود انسان‌ها زبانه مي‌كشد و از درون سنگ‌ها. روشن است هر مأموري براي كاري گمارده شود ، بايد روحياتي متناسب آن داشته باشد و مأموران عذاب طبعا بايد خشن باشند ، چراكه جهنم كانون رحمت نيست ، كانون خشم و غضب الهي است ، اما درعين‌حال اين مأموران هرگز از مرز عدالت خارج نمي‌شوند و فرمان خدا را