تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 522

4 ـ اين‌كه نور ايمان و عمل آن‌ها از پيشاپيش و سمت راست آن‌ها حركت مي‌كند و مسير آن‌هارا به سوي بهشت روشن مي‌سازد ( بعضي‌از مفسران نوري‌را كه پيشاپيش حركت مي‌كند ، نور « عمل » دانسته‌اند ، در اين زمينه تفسير ديگري نيز ذيل آيه 12 سوره حديد در جلـد 23 تفسيرنمونـه آورده شده است ) .

5 ـ ايـن‌كـه توجهشـان بـه خــدا بيشتـر مي‌گـردد ، لـذا رو بـه ســوي درگــاه خدا مي‌آورند و از او تقاضاي تكميـل نـور و آمــرزش كامــل گناه خويش را مي‌كنند .

تعليم و تربيت خانواده

دستور امر به معروف و نهي از منكر ، يك دستور عام است كه همه مسلمين نسبت به يكديگر دارند ، ولي از آيات فوق و رواياتي كه درباره حقوق فرزند و مانند آن در منابع اسلامي وارد شده است ، به خوبي استفاده مي‌شود كه انسان در مقابل همسر و فرزند خويش مسؤوليت سنگين‌تري دارد و موظف است تا آن‌جا كه مي‌تواند در تعليم و تربيت آن‌ها بكوشد ، آن‌ها را از گناه بازدارد و به نيكي‌ها دعوت نمايد ، نه اين‌كه تنها به تغذيه جسم آن‌ها قناعت كند. در حقيقت اجتماع بزرگ از واحدهاي كوچكي تشكيل مي‌شود كه « خانواده » نام دارد و هرگاه اين واحدهاي كوچك كه رسيدگي به آن‌ها آسان‌تر است ، اصلاح گـردد ، كـل جامعه نيز اصلاح مي‌شود و اين مسؤوليت در

تفسير مردان (565)

درجه اول بر عهده پدران و مادران است. مخصوصا در عصر ما كه امواج كوبنده فساد در بيرون خانواده‌ها بسيار قوي و خطرناك است ، براي خنثي كردن آن‌ها از طريق تعليم و تربيت خانوادگي بايد برنامه‌ريزي اساسي‌تر و دقيق‌تري انجام گيرد. نه تنها آتش‌هاي قيامت ، بلكه آتش‌هاي دنيا نيز از درون وجود انسان‌ها سرچشمه مي‌گيرد و هر كس موظف است خانواده خود را از اين آتش‌ها حفظ كند. در حديثي مي‌خوانيم : هنگامي كه آيه فوق نازل شد ، كسي از ياران پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله سؤال كـرد : « چگـونه خانواده خـود را از آتش دوزخ حفظ كنم » ؟ حضرت صلي‌الله‌عليه‌و‌آله فرمود : «تَأْمُرُهُمْ بِمـا اَمَرَ اللّهُ وَ تَنْهـاهُمْ عَمّا نَهـاهُمُ اللّهُ ، اِنْ اَطـاعُوكَ كُنْتَ قَدْ وَقَيْتَهُمْ وَ اِنْ عَصَوْكَ كُنْتَ قَدْ قَضَيْتَ مـا عَلَيْكَ: آن‌ها را امربه‌معروف و نهي‌از منكر مي‌كني ، اگر ازتو پذيرفتند ، آن‌هارا از آتش دوزخ حفــظ كــرده‌اي و اگـر نپــذيــرفتنــد ، وظيفــه خــود را انجـــــام داده‌اي » .(1)

توبـه دري به ســوي رحمت خدا

بسيار مي‌شود كه از انسان ــ مخصوصا در آغاز تربيت و سير و سلوك الي اللّه ــ لغزش‌هايي سر مي‌زند ، اگر درهاي بازگشت به روي او بسته شود ، مأيوس مي‌گردد و براي هميشه از راه مي‌ماند و لذا در مكتب تربيتي اسلام ، توبه به عنوان يك اصل تربيتي با اهميت فوق‌العاده‌اي مطرح‌است و ازتمام گنهكاران دعوت‌مي‌كندكه براي اصلاح خويش و جبران‌گذشته ازايـن در، واردشوند. به قدري مسأله توبه در روايات تأكيد شده كه در حديثي از امام باقر مي‌خوانيم: «اَنَّ اللّهَ تَعالي اَشَدُّ فَرَحا بِتَوْبَةِ عَبْـدِهِ مِنْ رَجُلٍ اَضَلَّ راحِلَتَهُ وَ زادَهُ في لَيْلَةٍ ظَلْماءٍ فَوَجَدَها: خداوند از توبه بنده‌اش بيش از كسي كه مركب و توشه خود را در بيابان در يك شب تاريك گم كرده و سپس آن را بيابد ، شاد مي‌گردد » .(2) ايـن تعبيـرات آميخته با بزرگواري همه براي تشويق به اين

1- « نور الثقلين » ، جلد 5 ، صفحه 372 .

2- « اصـــول كـــافـــــــي » ، جلــــــد 2 ، بــــاب التــــوبــــة ، حـــديــــــــث 8 و 10 .