تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 545

شرح آيه از تفسير نمونه

نوح در ادامه بيانات مؤثر خود براي هدايت آن قوم لجوج و سركش اين بار روي بشارت و تشويق تكيه مي‌كند و به آن‌ها وعده مؤكد مي‌دهد كه اگر از شرك و گناه تــوبــه كنند ، خــدا درهاي رحمت خــويش را از هر سو به روي آن‌هــا مي‌گشايد .

پاداش دنيـوي ايمان

مي‌گويد : « آسمان را بر شما مي‌فرستد » يعني آن‌قدر باران مي‌بارد كه گويي آسمان دارد نازل مي‌شود ، اما چون باران رحمت است نه ويراني مي‌آورد و نه آسيبي مي‌رساند ، بلكه در همه جا مايه خرّمي و سرسبزي و طراوت است. خلاصه هم باران رحمت معنوي و هم باران پربركت مادي او شما را فرامي‌گيرد. به اين ترتيب يك نعمت بزرگ معنوي و پنج نعمت بزرگ مادي را به آن‌ها وعده داده ؛ نعمت بزرگ معنوي ، بخشودگي گناهان و پاك شدن از آلودگي كفر و عصيان‌است، اما نعمت‌هاي مادي، ريزش باران‌هاي مفيد و به موقع و پربركت، فزوني اموال ، فزوني فرزندان ( سرمايه‌هاي انساني ) ، باغ‌هاي پربركت و نهرهاي آب جاري. آري ايمان و تقوا طبق گواهي قرآن مجيد هم موجب آبادي دنيا و هم آخرت است. دربعضي‌از روايات آمده است كه وقتي اين قوم لجوج از قبول دعوت نوح سر باز زدند ، خشكسالي و قحطي

(586) آياتُ‌الرِّجالِ فِي‌الْقُرْآن

آن‌ها را فراگرفت و بسياري از اموال و فرزندانشان هلاك شدند ، زنان عقيم گشتند و كمتر بچه مي‌آوردند ، نوح به آن‌ها گفت : اگر ايمان بياوريد ، همه اين مصائب و بلاها از شما دفع خواهد شد ، ولي آن‌ها اعتنايي به او نكردند و همچنان سرسختي نشان دادند تا عذاب نهايي فرارسيد و همه را درو كرد .

از آيات مختلف قرآن از جمله آيات فوق ، اين نكته به خوبي استفاده مي‌شود كه ايمان و عدالت مايه آبادي جامعه‌ها و كفر و ظلم و گناه مايه ويراني است. در آيه 96 اَعراف مي‌خوانيم : « وَ لَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُري امَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّمآءِ وَالاَْرْضِ: اگر اهل شهرها و آبادي‌ها ايمان بياورند و تقوا پيشه كنند ، درهاي بركات آسمان و زميـن را بـه روي آن‌هـا مي‌گشاييـم » و در آيه 41 سوره روم مي‌خوانيم : « ظَهَـرَ الْفَسـادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ اَيْدِي النّاسِ : فساد در خشكي و دريا بر اثر اعمال مردم ظاهر شد ». و درآيه 30 سوره‌شوري آمده است : « وَ ما اَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَـةٍ فَبِما كَسَبَتْ اَيْـديكُـمْ : هر مصيبتي به شما مي‌رسد ، به خاطر اعمال شماست ». اين « رابطه » تنها يك رابطه معنوي نيست ، بلكه علاوه بر رابطه معنوي كـه آثارش را به خوبي مي‌بينيم ، رابطه مادي روشني نيز در اين زمينه وجود دارد. كفر و بي‌ايماني ، منشأ عدم احساس مسؤوليت ، قانون شكني و فراموش كردن ارزش‌هاي اخلاقي است و اين امور سبب از ميان رفتن وحدت جامعه‌ها ، متزلزل شدن پايه‌هاي اعتماد و اطمينان ، هدر رفتن نيروهاي انساني و اقتصادي و به هم خوردن تعادل اجتماعي است. بديهي است كه جامعه‌اي كه اين امور بر آن حاكم گردد ، به سرعت عقب‌نشيني كرده و راه سقوط و نابودي را در پيش مي‌گيرد. و اگر مي‌بينيم جوامعي هستند كه با وجود عدم ايمان و تقوا از پيشرفت نسبي وضع مادي برخوردارند ، آن را نيز بايد مرهون رعايت نسبي بعضي از اصول اخلاقي بدانيم كه ميراث انبياي پيشين و نتيجه زحمات رهبران الهـي و علماء در طول قرن‌هاست. علاوه بر آيات فوق در روايات اسلامي نيز روي اين معني زياد تكيه شده است كه استغفار و ترك گناه سبب فزوني روزي و بهبودي زندگي

تفسير مردان (587)

مي‌شود ، از جمله: در حديثي از علي آمده كه فرمود : « اَكْثِـرِ الاِْسْتِغْفـارَ تَجْلِبِ الرِّزْقَ: زياد استغفار كن تا روزي را به سوي خود جلب كني » .(1) در حقيقت مجازات بسياري از گناهان ، محروميت‌هايي در اين جهان است و هنگامي كه انسان از آن توبه كند و راه پاكي و تقوا را پيش گيرد ، خداونـد اين مجازات را از او برطرف مي‌سازد .

گناه و ويراني جامعه‌ها