تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد دوم» صفحه 55

تفسير مردان (79)

مفهوم و مراحل سپاس واقعي

پاره‌اي، سپاس و سپاسگزاري از نعمت‌ها را در قلمرو واژه‌ها و بيان مي‌پندارند و پاره‌اي آن را به يك عقيده قلبي و حالت دروني معني مي‌كنند، در حالي كه سپاس و سپــاسگــزاري از نعمت‌هــا از اين‌هــا بــرتــر و فـــــراتــر و گستــرده‌تــر است.

سپاس واقعي داراي مراحل چند گانه‌اي است كه نخسيتن گام بلند در اين‌راه، پاكسازي قلمرو دل و جان از شرك و پندارهاي شرك‌آلود و باور اين حقيقت است كه همه نعمت‌هاي گوناگون، تنها از آنِ ارزاني‌دارنده يكتا و بي‌همتا و پرمهر است، نه هيچ‌كس و هيچ قــدرت ديگر.اين پايه نخست سپاس مي‌باشد، كه آگاهي و باور است.

گــام دوّم در ايــن راه بــه زبــان آوردن اين حقيقــت و ايمــان و تــوجّه بــه آن اســت، كه بــا همــه وجــود او را سپــاس مي‌گــوييـم.

امّا سپاس آن گاه كامل و در خور پاداش و فزوني نعمت مي‌گردد كه در ميدان عمل تجلّي يابد و هر نعمتي را در همان راهي كه ارزاني‌دارنده‌اش مقرر فرموده است به كار گيريم، نه در قلمرو ديگري، كه در آن صورت كفران و ناسپاسي و بيداد پديدار مي‌گردد و ما زيبنده نعمت نبودن خود را اعلان كرده‌ايم.

ششمين امام نور فرمود: اَدْنَي الشُّكْرِ رُؤْيَةُ النِّعْمَةِ مِنَ اللّهِ مِنْ غَيْر عِلَّةٍ يَتَعَلَّقُ الْقَلْبُ بِها دُونَ اللّـــهِ، وَ الــرِّضـــا بِمــا اَعْطــاهُ، وَ اَنْ لا تُعْصِيَــهُ بِنِعْمَـــةٍ وَ تُخـــالِفَـــهُ بِشَـــي‌ءٍ مِـــنْ اَمْرِهِ وَ نَهْيِهِ بِسَبَبٍ مِنْ نِعْمَتِهِ.(1)

فروترين مرحله سپاسگزاري به بارگاه خدا اين است كه ـ بي آنكه دل شيفته آنها گردد و ارزاني‌دارنده نعمت‌ها فراموش شود ـ همه نعمت‌ها را از خدا بداني؛ و نيز به نعمتي كه به تو ارزاني داشته است خشنود گردي؛ و ديگر اين‌كه هرگز نعمت‌ها را وسيله‌گناه نسازي و با بهره‌ور از نعمت‌هايش، فرمان‌هاوهشدارهاي‌او را ناديده بگيري.

و نيز فرمود: شُكْرُ النِّعْمَةِ اجْتِنابُ الْمَحارِمِ.(2) سپاسگزاري از نعمت‌ها، دوري جستن