آینه ایام : ایام در آینه آیات، روایات، تاریخ، اشعار و نکات ویژه مدیران و فرماندهان صفحه 301

ص:308

1- 670. الاصابه 2: 174، الاستیعاب 1: 2، اسدالغابه 4: 24، قاموس الرّجال 8: 151، الطبقات 3: 171.

2- 671. سوره مبارکه آل عمران، آیه 140.

3- 672. صحیح مسلم: 1876.

9 صفر

جنگ نهروان (38 هجری قمری)

جنگ نهروان، نبرد میان امام علی علیه السلام با افرادی است که بعدها به خوارج معروف شدند. پیدایش خوارج از جنگ صفین بود. در پایان این جنگ، عده ای از سپاهیان عراق، فریب قرآن های سر نیزه سپاه شام (معاویه) را خوردند و امام علی علیه السلام را مجبور به صلح کردند. چون نوبت به تعیین داور از دو طرف رسید، همین عده ناراضی - علی رغم میل امام علی علیه السلام - ابو موسی اشعری که مرد ساده لوحی بود را فرستادند. ابوموسی در هنگام داوری فریب عمروعاص (فرستاده معاویه) را خورد. عراقیان چون فهمیدند که فریب خورده اند، خواستند تا علی علیه السلام آماده جنگ با معاویه شود؛ ولی چون علی علیه السلام گفت ما با شامیان پیمان متارکه بسته ایم، همان منافقان که در نهان با معاویه ارتباطی داشتند، اعلام کردند که اصلاً داوری از آن خداست و علی علیه السلام و معاویه حق داوری نداشته اند. کم کم این عدّه منشأ فتنه هایی شدند و از علی علیه السلام خواستند تا از کارش توبه کند. امام هر چه آنان را اندرز می داد، سودی نبخشید. ایشان در محلّی به نامِ نهروان (در نزدیکی بغداد) جمع شدند. حضرت علی علیه السلام ناچار شد تا با آنان در افتد و آنها را تار و مار کند. این عدّه به مارقین نیز معروفند.

اثر ناپذیری کفار متعصب از معجزه

«وَ مِنهُم مَّن یَستَمِعُ إِلَیْک وَ جَعَلْنَا عَلی قُلُوبهِمْ أَکِنَّهً أَن یَفْقَهُوهُ وَ فی ءَاذَانهِمْ وَقْراً وَ إِن یَرَوْا کلَّ ءَایَهٍ لا یُؤْمِنُوا بهَا حَتی إِذَاجَاءُوک یجَادِلُونَک یَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا إِنْ هَذَا إِلا أَساطِیرُ الأَوَّلِینَ؛(1) پاره ای از آنها به (سخنان) تو، گوش فرا می دهند؛ ولی بر دل های آنان پرده ها افکنده ایم تا آن را نفهمند؛ و در گوش آنها سنگینی قرار داده ایم. و (آنها بقدری لجوجند که) اگر تمام نشانه های حق را ببینند، ایمان نمی آورند؛ تا آنجا که وقتی به سراغ تو می آیند که با تو پرخاشگری کنند، کافران می گویند: «اینها فقط افسانه های پیشینیان است!»

تعصّب در رأی

«عَنْ أَبِی جَعْفَرٍعلیه السلام قَالَ ثَلَاثٌ قَاصِمَاتُ الظَّهْرِ رَجُلٌ اسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ نَسِیَ ذُنُوبَهُ وَ أُعْجِبَ بِرَأْیِهِ؛(2) امام باقرعلیه السلام فرمودند: سه چیز پشت آدمی را می شکند، کسی که عملِ نیک خود را بزرگ بشمرد و کسی که گناهان خویش را فراموش کند و آن کس که استبداد رأی داشته باشد.»