دومین مجلد از مجموعه کتابهای روزشمار تاریخ معاصر ایران دربرگیرنده تقویم رخدادهای سال 1301 ش است. ایران در سال 1301 سه دولت کوتاه مدت را تجربه کرد. دولت مشیر الدوله که سال گذشته (1300) کابینه خود را تشکیل داده بود، نتوانست در برابر زیاده خواهیهای رضا خان وزیر جنگ دوام بیاورد. پس از استعفای مشیر الدوله، مجلس به قوام السلطنه رأی اعتماد داد. او تمامی توان خود را صرف تصویب لایحه اعطای امتیاز نفت شمال به امریکا کرد. اما مخالفتهای روسیه که با اهرم فشار قطع روابط تجاری همراه بود، این دولت را به سقوط کشاند و مستوفی الممالک که ظاهرا مورد پذیرش همسایه شمالی بود، قدرت اجرایی را در دست گرفت.
نشانه های ناپایداری کابینه او از اواخر سال 1301 رخ نمود، چرا که پشتیبانی مجلس را رفته رفته از دست داد.
مجلس دوره چهارم مشروطه بیشترین عمر خود را با نظم و بدون فترت در 1301 گذراند.
مجلس این دوره را اگر تنها نهاد مدنی، و خیرخواه وطن بدانیم داوری بجایی کرده ایم. اما سازوکار کند تصویب لوایح، شکننده بودن فراکسیون ها و ناپختگی سیاسی تعدادی از نمایندگان، مجلس را از بخشیدن ثبات به کشور ناتوان می ساخت. مجلس چهارم هرچه بود، جنبه فرمایشی نداشت؛ از این توان برخوردار بود که بر کارکرد وزارت خانه ها، حتی وزارت خانه یکه تازی چون وزارت جنگ که رضا خان بر آن حکم می راند، نظارت کند و گاه آنها را به استیضاح کشیده تا مرز استعفا پیش ببرد. طرح هایی که در این دوره از مجلس شورای ملی به تصویب رسید طرح های کم اهمیتی نبود، اما خزانه خالی دولت امکان تحقق آنها را منتفی می کرد. همین موضوع، دولت ها را با اعتصاب های دائمی کارکنان خود روبه رو کرده بود. پرداخت حقوق برخی وزارت خانه ها گاه تا نه ماه به تعویق می افتاد. موج اعتصابها به بدنه نیروهای نظمیه (آژانها) نیز سرایت کرده بود. کمتر روزی است که در روزنامه های وقت شاهد خبری از اعتصابها نباشیم.
روزنامه ها محدودیتی برای موضع گیری نداشتند. به ویژه روزنامه های چپگرا در حمله به شاه،