[اردیبهشت 1301]
جمعه 1 اردیبهشت 1301 1/ 21 آوریل 1922/ 23 شعبان 1340(1)
* حسابرسی از تجارت خانه طومانیانس
وزارت مالیه از وزارت خانه های جنگ، امور خارجه، فواید عامه و عدلیه خواست بنابر تصویب هیأت وزراء کمیسیونی در وزارت مالیه با شرکت نمایندگان آن وزارت خانه ها تشکیل شده تا درباره «تصفیه محاسبات تجارت خانه طومانیانس مطالعاتی نموده و مطابق مفاد تصویب نامه به موقع اجرا گذاشته شود.» وزارت مالیه یادآور شد که این کمیسیون دوم اردیبهشت ماه برپا خواهد شد. (2)
* جلب میرزا اسماعیل خان وصالی
«میرزا اسماعیل خان وصالی امین مالیه سابق بندرعباس که مقداری از اراضی خالصه سواحل بندر مزبور را بدون مجوز قانونی به اتباع خارجه فروخته بوده است به توسط مدعی العموم دیوان محاکمات مالیه جلب گردیده است.» (3) روزنامه ایران ضمن چاپ این مطلب اشاره ای به ملیت اتباع خارجی و چگونگی موضوع نکرد.
* بی تعهدی علیقلی خان مهندس الدوله و تخریب سد جاجرود
در قراردادی که بین اداره مالیات تهران و علیقلی خان مهندس الدوله بسته شده بود، وی تعهد کرده بود سد جاجرود را بسازد، اما براساس گزارشهای اداره مالیات نامبرده که یازده هزار تومان بابت این قرارداد دریافت کرده بود، پس از ساختن بخشی از سد جاجرود، عملیات را متوقف کرده، همان بخش از سد نیز در نخستین طغیان رود خراب شد و از بین رفت. «برای رفع خسارتی که در این قضیه به دولت وارد شده، دوسیه به دیوان محاکمات ارسال شد تا مهندس الدوله را احضار و پس از رسیدگی نتیجه را به مقام وزارت راپورت دهند تا تصمیم لازم اتخاذ شود.» (4)
* تأمین نیازمندیهای نظامیان توسط وزارت مالیه
وزارت مالیه در دستور العملی که به همه ادارات خود در ولایات فرستاد یادآور شد که هر مقدار کالا که نیاز افراد قشون باشد «به حواله رئیس قشون تحویل داده، مقدار و قیمت آن را به نرخ روز با تعیین تاریخ تحویل به امضای رئیس قشون و پیشکار مالیه تلگرافا مخابره نمایند.» (5) این حمایت از تشکیلات وزارت جنگ در حالی صورت می گرفت که به نوشته برخی منابع، رضا خان «کنترل مستقیم کلیه سازمان های درآمدزا، املاک سلطنتی، بلدیه، ادارات مالیه غیرمستقیم، شوارع، گمرکات، انحصار تریاک» را هم برعهده داشت و درآمدهای آنها را به امور نظامی اختصاص می داد.(6)
* حمله روزنامه اتحاد به روزنامه حقیقت
در ادامه رویاروییهای لفظی مطبوعات این زمان که معمولا از روی گرایش به سیاستهای غرب (انگلیس) و شرق (روسیه شوروی) صورت می گرفت، امروز نیز روزنامه اتحاد در صفحه اول خود حمله سختی به روزنامه حقیقت کرد و آن را «شعبه جاسوسی سفارت روس» نامید. اتحاد با واژه هایی چون «بی شرف» و «قاچاقچی» از مدیر جریده حقیقت یاد کرد. (7)
* هنگام قیام!
روزنامه اقدام در سرمقاله امروز خود با عنوان «هنگام قیام»، درباره تحرکات سیاسی- اجتماعی پدید آمده در پایتخت این سئوال را مطرح کرد که «آیا جنبش کنونی واقعا ناشی از حس حریت است یا ما آلت [دست] دیگران هستیم؟» و در پاسخ به این سئوال، نوشت که کسی نمی داند. نویسنده در این مقاله همه آحاد ملت، مسئولان، ارباب جراید و حتی خود روزنامه اقدام را آلوده به فساد معرفی کرد و بی آنکه راهی مطمئن و عملی برای برون رفت از این موقعیت به دست دهد نوشت که «ای قوم شما همه فاسد هستید؛ از شاه تا گدا، از عارف و عامی، وزراء و وکلاء، روزنامه نگاران و تمام قائدین یکی از یکی بدتر. اگر انصاف دهید تمام طبقاتی که در سیاست
1- در تقویم سال 1301 پس از مراجعه به چندین روزنامه و دیگر منابعی که در آن دوره تاریخهای شمسی، قمری و میلادی را در تطبیق با یکدیگر ثبت کرده اند، مانند نامه های اداری و ... روشن شد که ماه فروردین معادل سی روز محاسبه شده است. همین منابع نشان می دهند که ماه اسفند 1300 نیز سی روز در نظر گرفته شده است. به تأسی از این روش و نیز رعایت نظم موجود، تقویم نگاری این روزشمار مطابق همان روال درج می شود.
2- روزنامه اتحاد، شم 150، ص 1. برای آگاهی از وضعیت تجارت خانه طومانیانس، ر. ک: همین کتاب، ج 1، ص 29.
3- روزنامه ایران، شم 1121، ص 1.
4- همان جا؛ روزنامه اتحاد، شم 150، ص 1.
5- روزنامه اتحاد، شم 150، ص 1.
6- کرونین، ارتش و تشکیل حکومت ...، ص 214؛ به نوشته همین منبع با وجود تنوع مبادی درآمدی وزارت جنگ رضا خان از فروردین 1301 حقوق همه بخشهای نظامی را به میزان 30 درصد کاهش داده و در اردیبهشت 1301 نیز اعلام کرد که حقوق معوقه افسران در دوره زمانی منتهی به نوروز 1301 پرداخت نخواهد شد.
7- روزنامه اتحاد، شم 150، ص 1.