خلعسلاح طوایف منطقه به این ناحیه آمده است. سرتیپ فضل الله زاهدی که فرماندهی قوای اعزامی از مرکز را به سرتیپ محمد خان شاهبختی واگذار کرده بود (ر.ک: ٢٧ اردیبهشت) امروز خرمآباد را به قصد تهران ترک کرد.(1)
(تصویر) استرآباد
پنجشنبه
٣١ اردیبهشت ١٣٠٤
9273
٢٧ شوال ١٣٤٣
تقاضای کمک فوری برای استرآباد
محمدحسین آیرم، فرمانده تیپ شمال، که در مازندران بسر میبرد، در تلگرامی حضوری از مشهدسر (بابلسر) به وزارت جنگ اطلاع داد که استرآباد نیازمند اعزام نیروی فوری برای مقابله با ترکمنها است. وی افزود شاید بشود با دو هواپیما به شرارت ترکمنها خاتمه داد، در غیر این صورت «استرآباد طرف تهدید و تهاجم بزرگ واقع [شده]... به طور قطع کمک فوری لازم است.» فرمانده تیپ شمال در این تلگرام حضوری بار دیگر بر نقش روسها در اقدامات اخیر ترکمنها تأکید کرد و گفت که «روسها به انداز های در اوضاع امروزه علاقهمندند که بنده به هر ده کوچکی میروم یک نفر روسی در آنجا به اسامی مختلفه تجارتی حاضر و ناظر عملیات است.»(2)
دستور تمرکز قوا در استرآباد
رضا خان به فرمانده تیپ شمال گفت که «چون برای قلع و قمع اشرار ترکمن شروع به اقدامات اساسی شده و استرآباد نقطه اتکاء قوایی خواهد بود که به حدود صحرا [ی ترکمن] سوق داده میشود، لذا لازم است با تحکیم سواحل خزر فوراً آنچه که ممکن باشد قوای بیشتری در استرآباد تمرکز» دهید.(3)
موقعیت متزلزل استرآباد
نایب سرهنگ حکیمی، فرمانده قوای استرآباد، امروز بار دیگر ضمن اشاره به مقاومت نیرو های نظامی و محلی در قبال ترکمنها، هشدار داد که به علت ورود قوای کمکی از طرف گنبد برای ترکمنها، و نیز خستگی و نرسیدن نیرو برای قوای دولتی، «حفظ ٨ فرسخ خطوط مدافعه مشکل، و چنانچه در اعزام فوری قوا توجهی نشود ممکن است اتفاقات غیرمنتظره پیش آید.»(4)
دیدگاه فرمانده لشکر شرق درباره تسلیح طوایف
سرتیپ جانمحمد خان در پاسخ به این که با مسلح کردن طوایف منطقه میتواند در برابر ترکمنها ایستادگی کرده، آنان را سرکوب کند، به رضا خان نوشت که تسلیح طوایف در آینده نگرانی هایی پدید خواهد آورد، اما طوایف زعفرانلو، هزاره، تیموری نصرتالملکی، تیموری شوکتالملکی، نردینی، درجزی، و خوافی تا انداز های قابل اطمینان هستند. آنان میتوانند تا دو هزار نفر سوار در اختیار قشون قرار دهند. وی افزود که اکثر این طایفه ها مسلح هستند، اما تمایلی به بیرون آوردن اسلحه خود ندارند. با وجود این میتوان هفتصد سوار از آنان را با اسلحه خودشان آماده خدمت کرد. سرتیپ جانمحمد خان به عنوان نمونه نوشت که ایل زعفرانلو که از حیث داشتن اسلحه با دیگر طوایف قابل مقایسه نیست، ١٨٠ قبضه تفنگ برای چهارصد سوار خود از قشون دریافت داشته است. وی در پایان گفت که اگر بخواهیم این
1- اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، س ١٣٠٤، پ ٦، ص ١٥٨.
2- اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، س ١٣٠٤، پ ١٥، ص ٣٦.
3- همان، س ١٣٠٤، پ ١٤، ص ٣٦٩. فرمانده تیپ شمال با دیدن این دستور پرسید اگر نیروی گیلان به استرآباد انتقال داده شود، و روسها اقدامی در گیلان کنند، تکلیف چه خواهد شد؟ (همان، ص ٣٦٨)
4- همان، ص ٢٩٦.