فصلنامه اشارات - شماره 17 صفحه 77

ص:83

پژوهش

فقرزدایی در گفتار و کردار امام جواد علیه السلام

محمدمهدی قربانی

اشاره

وقایع صدر اسلام و پس از وفات رسول خدا صلی الله علیه و آله موجب شد تا نیت ها ناصواب شود و بدعت ها رشد کند و همه آنچه به عنوان اسلام به جوامع دیگر وارد می شود، الزاماً اسلام ناب نباشد. صاحبان و وارثان اصلی خلافت و راهبری، خانه نشین شدند یا همواره مشغول رفع دسیسه ها و یا تربیت شاگردانی محدود گردیدند. اما این به معنای دست کشیدن معصومان: از هدایت و امامت نبود و هر کدام از آن بزرگواران، با ارائه طریقی، کامل کننده این جورچین عظیم آفرینش هستند. در این میان، امام محمدتقی علیه السلام به سخاوت و بخشش معروف است؛ چنان که مشهورترین لقب ایشان، «جواد» یعنی بسیار بخشنده است. بنابراین، می توان بُعد برجسته شخصیت آن حضرت را فقرزدایی ایشان دانست.

از سویی، در خصوص آثار سوء فقر و تعریف این پدیده گفته می شود: هرآنچه ضدّ غنا باشد، فقر نامیده می شود. پس فقیر کسی است که خرج روزمرّه زندگی خود را ندارد. (ابن منظور، 1416ق: 299) بنابراین، جامعه ای که از چنین افرادی تشکیل شده باشد و نیروی کار آن، به نان شب نیازمند و وامانده در خرجی روزمرّه خود باشند، جامعه ای پویا و سرزنده نخواهد بود. چنین جامعه ای رو به زوال و افول دارد و دچار آفت می شود.