- پیش گفتار 1
- 1. مفهوم شناسی 4
- الف) نماد 4
- ب) فرهنگ 8
- اشاره 9
- ج) فرهنگ اسلامی 9
- اشاره 12
- تعبیر قرآن از نمادها 12
- 1. اهمیت احیای نمادهای اسلامی 13
- 3. اهداف موضوع 15
- 1. تفسیر جامعهشناختی 17
- اشاره 17
- یادگیری معانی و نمادها 17
- اشاره 17
- کنش و واکنش 20
- گزینش کردن 21
- دین و معنا 22
- دیدگاه کلیفورد گیرتس درباره دین و معنا 23
- اشاره 25
- درآمدی بر هرمنوتیک 25
- تفسیر نمادها 31
- اشاره 33
- اشاره 34
- 1. مکانهای مقدس 34
- الف) مسجد 35
- اشاره 35
- یک _ تاریخچه مسجد 36
- دو _ مفهوم نقشها در معماری مسجد 37
- اول _ امام جماعت 38
- سه _ عناصر تعریف شده مسجد 38
- دوم _ منبر 39
- سوم _ محراب 40
- چهارم _ مِئذنه (مناره) 40
- چهار _ کارکردهای مسجد 41
- اشاره 41
- اول _ آموزش و پژوهش 42
- دوم _ سیاست 43
- ب _ فضیلت مشاهد مشرفه 44
- اشاره 44
- یک _ مکه 48
- اشاره 48
- دوم _ بنای کعبه به دست قریش 50
- اول _ کعبه 50
- سوم _ آیات قرآن بر دیواره کعبه 52
- چهار _ رموز صورت کعبه 53
- پنجم _ ارکان کعبه 55
- ششم _ حجرالاسود 56
- هفتم _ ویژگیهای کعبه 58
- هشتم _ امنیت تکوینی و تشریعی 59
- اشاره 59
- دو _ مدینه منوره 59
- اول _ شرافت مدینه 60
- دوم _ مسجد النبی 61
- چهار _ بیتالمقدس 65
- سه _ مسجد قبا و دیگر مسجدها در مدینه 69
- چهارم _ جلوه ای از معماری اسلامی 70
- پنجم _ فضیلت بیت المقدس از نگاه اهل بیت (ع) 71
- ششم _ قدس در نگاه علمای اسلام 72
- اشاره 72
- اول _ جایگاههای مقدس نجف 73
- دوم _ مسجدهای مشهور در نجف 78
- شش _ کربلا 78
- هفت _ کاظمین 83
- هشت _ سامرا 87
- نه _ کوفه 89
- اشاره 90
- مسجد سهله 94
- آرام گاه ابراهیم الغمر 96
- مسجد صعصعه بن صوحان 96
- مسجد زید بن صعصعه 96
- اشاره 102
- 2. زمان های مقدس 102
- الف) حج 107
- ب) روزه 108
- ج) عید فطر 109
- د) نماز جمعه 112
- ه_) ماههای حرام 113
- ح _ عاشورا 121
- الف) آثار طبیعی و روانی رنگها 122
- 3. رنگ ها 122
- ب) رنگ در قرآن 126
- 4. اعداد 135
- اشاره 135
- الف) اربعین در فرهنگ اسلامی 137
- ب) اربعین در قرآن 140
- ج) اربعین در حدیث 142
- اشاره 142
- چهل روز خلوص 143
- چهل مؤمن 145
- چهل نیایشگر 146
- چهل بار خواندن 148
- چهل روز گریه 150
- چهل پاییز جلوتر 151
- چهل روز نماز 152
- چهل گناه 154
- چهل خانه 155
- چهل روز باران 157
- چهل روز احتکار 158
- چهل روز خوردن گوشت 160
- چهل سال عبادت 161
- چهل برابر نیرو 163
- زیارت اربعین 164
- اشاره 168
- الف) ترویج تجملگرایی 170
- ب) ترویج خشونت 170
- ج) هنجارشکنی درروابط زن و مرد 171
- د) بیتوجهی به مسائل جامعه شناسی و روان شناختی 171
- ه_) ترویج مد و پوششهای نامتعارف 172
- و) پخش موسیقیهای شبههناک 173
- ز) جای خالی برنامههای مذهبی و جای پر برنامههای پوچ 174
- ح) کمبود برنامه سازان متعهد 174
- ک) غلبه سیاستزدگی 176
- ی) حجم بالای پخش برنامه 176
- ط) نقش تهیهکنندگان 176
- الف) تقویت اخلاق عمومی 177
- ل) نبود نگرش انقلابی 177
- 2. پیشنهادهای کلی 177
- ب) پرهیز از چهرهپردازیهای منفی و ناصالح 177
- 3. پیشنهادهای برنامهای 178
ص:39
معماری اسلامی است. اگر به نقش مسجدها با چشم دل بنگریم، اشاره های بسیار ظریفی میبینیم و به احساس و عرفان معمارانشان پی میبریم. برای مثال، در _مسجد شیخ لطفالله اصفهان_ وقتی داخل گنبد را مینگریم، پس از گذشتن چند مرحله، نقشها به یک دایره و فضای خالی میرسند. این موضوع در نظام فکری اسلام به این اعتقاد برمی گردد که بالاتر از مقام احدیت هیچ مقامی نیست. در برخی مسجدهای دیگر، این دایره به فضای روشن بیرون راه دارد و همیشه نور خداوند به داخل مسجد میتابد و روشنیبخش است.
همچنین در _شمسه نقوش_، مرتبه بندی شده است؛ مانند مراتب مختلفی که در عرفان نظری وجود دارد. بالاترین آن لایقین، نقطهای ساده در مرکز قرار دارد و در اطراف آن، مقامهای مختلفی هست. در این فاصله، مجموعه نقشهای اسلیمی و گل و گیاه بر اساس دایره است و به تعداد متفاوتی نقش ها تکرار شدهاند و اینها اسماء و صفات هستند؛ مانند هزارو یک اسمی که برای خداوند موجود است و با اسماءالحسنی برابر است. همچنین ذهنیت تزئینی معمار با تفکر و عرفان اسلامی سازگار است و معمار با استفاده از بنا و نقشهای آن کوشیده است فضای مسجد را هرچه بیشتر معنوی کند و نمازگزار را به سوی پروردگار کشاند تا جایی که تمام اساس معماری اسلامی و به ویژه معماری مسجدها، برگرفته از باورهای الهی است.
سه _ عناصر تعریف شده مسجد
اول _ امام جماعت
نظریه گروههای مرجع که در بحث گروههای اجتماعی بسیار با اهمیت است، نشان میدهد انسان در تمام جنبه های زندگی اجتماعیاش، تحت تأثیر گروههای مرجع قرار دارد. گروههای مرجع عبارتند از گروههایی که فرد میکوشد رفتارهای خود را با آنان همانند سازد. «برای معتقدان به مذهب معینی، پیشوایان دینی، گروه