بنیادها و آسیب های عزاداری امام حسین علیه السلام صفحه 155

ورود به حوزه علمیه نجف، تا بی قیدی به اسلام و سپس بازگشت دوباره به آن پیموده، امّا در مجموع با توجه به فرآیند اندیشه هایش روشن فکری دینی به شمار می آید.

جلال که از خانواده ای روحانی و سنتی است، اندیشه های مذهبی از مهم ترین زمینه های فکری اش به حساب می آید. آل احمد در اواخر دوران دبیرستان، با اندیشه های احمد کسروی و شریعت سنگلجی آشنا می شود و بیش تر تحت تأثیر کسروی قرار می گیرد. بعدها سخت گیری های مذهبی خانواده، باعث می شود به خرافه ستیزی های افراطی کسروی گرایش پیدا کند. براین اساس همراه با چند جوان محصل مذهبی و مؤمن دیگر که درد دین داشتند، قشری گری های متعصبانه مذهبی را خلاف اسلام دانستند، انجمنی به نام انجمن «اصلاح عقاید دینی مردم» تشکیل می دهند که از جمله به نفی اعمالی چون قمه زنی و قفل بندی و مانند این ها می پردازد. در همین زمان است که دست به ترجمه رساله «التنزیه الاعمال الشیعه» با عنوان عزاداری های نامشروع می زند. این رساله، رساله ای است که توسط سید محسن امین، یکی از بزرگان تشیع و از عالمان منطقه جبل عامل لبنان نگارش یافته و در آن، از زاویه ای درون دینی به نفی شیوه های عزاداری پرداخته است. چاپ کتاب، با واکنش سریع و خشم گینانه نیروهای سنتی بازار مواجه می شود. جلال آل احمد در این باره می گوید:

خوش و خوشحال بودیم که انجمن یک کار انتفاعی هم کرده، نگو که بازاری های مذهبی همه اش را چکی خریده اند و سوزانده اند. این را بعدها فهمیدیم.(1)

این شیوه تفکر جلال، بعدها، زمانی که به حزب توده می پیوندد، به نحو شدیدتری در داستان های او از قبیل «سمنو پزان» و دیگر داستان های او تجلی می یابد و در دوران بازگشت او به اسلام و سنت های اسلامی نیز پابرجاست.