بنیادها و آسیب های عزاداری امام حسین علیه السلام صفحه 159

(صوفی) مسیحی که بزرگ ترین توطئه دوستانه بر ضد عاشورا و امام حسین علیه السلام است، مثبت تر و مترقی تر می داند.

البته آن گاه که در مقام مقایسه این نظریه، با نظریه خود که کلید واژه اش شهادت است، برمی آید، نظریه خود را موجه تر و مترقی تر از نظریه شهید جاوید می داند و آن را _ نظریه شهید جاوید _ قیام شکست خورده حسین علیه السلام تفسیر می کند. تمام نظریه او را می توان در این جمله اش خلاصه کرد:

شهید هنگامی که به میدان می آید که مجاهد شکست خورده است.(1)

به هر حال، نظریه او در باب قیام حسینی، فلسفه شهادت برای افشای چهره ظلم و ظالمان است. این معنا در شرح او از مجاهدات عمار کاملاً آشکار است(2) و نظریه اش در باب فلسفه عزاداری، «ذکر» آن شهادت هاست که باید کارکردی حماسی، افشاگرانه و برانگیزاننده بر ضد ظلم داشته باشد. از این رو، تلاش اصلی شریعتی، در راه تبیین و تفضیح تحریف معنوی عاشوراست. پس برای شناساندن و طرح تحریف لفظی تلاشی به کار نمی برد و به طرح آن ها نمی پردازد. حتی اگر آن ها بار حماسی و ایدئولوژیک داشته باشند، از ذکر آن تحریف ها ابایی نمی کند (عروسی قاسم). بنابراین، او هرچیزی را که مخالف فرآیندظلم ستیزی باشد، هر چند بدون پایه نقلی مستحکم، به دیده قبول و هر چه را برخلاف آن باشد، هر چند با نقل محکم، به دیده رد می نگرد. افزون بر آن، او چندان به جزئیات عاشورا اهمیت نمی دهد؛ چرا که او از دیدگاه جامعه شناختی و نه تاریخی در ابعاد کلی که بتواند الهام بخش باشد، به بررسی عاشورا و عزاداری می پردازد.

دکتر علی شریعتی مصداق بارز برخورد روشن فکری دینی با مسأله عزاداری