بنیادها و آسیب های عزاداری امام حسین علیه السلام صفحه 160

است؛ زیرا وی به تئوری سازی انقلابی از درون مکتب تشیع و اسلام، برای مبارزات در حال شکل گیری زمانِ خود دست زده و بر گروه زیادی از روشن فکران دینی پس از خود تأثیر فراوانی داشته است. هم چنین وی برای نخستین بار و به شکلی پر دامنه، به طرح و بازسازی عناصر و مفاهیم درونی تشیع پرداخته و نیز بازتابی از هم گرایی و واگرایی دوسویه میان عالمان دینی و روشن فکران است.

بیش تر روشن فکران دینی با تأثیر از وی، به طرح الگوهایش می پردازند. در این میان، نقدی که بر شریعتی وارد است، یک جانبه نگری و تحلیل جامعه شناختی _ ایدئولوژیک همه مسایل است که کم تر جایی برای مسایل عاطفی، تاریخی و اعتقادی باقی می گذارد و گاه نیز دچار نتیجه گیری های احساسی و غیرعلمی می شود. در مجموع می توان گفت نظریه او و نوع نگاهش، از جامعیت برخوردار نیست.

3. محمد رضا حکیمی

3. محمد رضا حکیمی

دیگر شخصیتی که در این جا باید از او یاد کرد و اندیشه هایش را باز گفت، محمد رضا حکیمی است. اگر چه او دانش آموخته حوزه علمیه است و از نظریه پردازان و شارحان «مکتب تفکیک»، ولی نوع نگرشش به مسایلی هم چون عاشورا، بیش تر متکی بر مسایل جامعه شناختی است.

گفتمان غالب حکیمی، گفتمان عدالت است و او بیش از هر چیز، بر عدالت پا می فشرد. از این رو، عاشورا را نیز در این قالب تحلیل می کند. او با ادبیات خاص و حماسی خود، در این عرصه حضور می یابد و با همان نگاه، فرهنگ عاشورا و عزادرای نزد شیعیان را به نقد می کشد و از دست رفتن فرصت های پیشین، غمگنانه اظهار تأسف می کند:

افسوس که شیعه، بیش تر بر مصایب عاشورا گریست و کم تر در مسایل عاشورا اندیشید. شیعه، عاشورا را نگهداشت، لیکن درست نشناساند. آفرین بر او که نگاه داشت و دریغا از او که نشناساند و این در حالی است که قیام عاشورا، در هر قطره اش یک شعر ناب قوی، یک محتوای ژرف غنی، یک