- پیش گفتار 3
- اهمیت و فایده پژوهش 4
- پرسش اصلی پژوهش 5
- فرضیه پژوهش 5
- مفاهیم 5
- بخش اول بنیادهای فرهنگ عاشورا 8
- اشاره 8
- 1. عزاداری از نگاه عقل 9
- فصل اول: مبانی عزاداری 9
- اشاره 9
- 2. عزاداری از دیدگاه قرآن و سنّت 12
- 3. عزاداری امام حسین علیه السلام در روایات شیعی 13
- 4. عزاداری در نگاه اهل سنت 16
- فصل دوم: تاریخ عزاداری 18
- تاریخ عزاداری از دیدگاه شیعه 18
- اشاره 18
- تاریخ عزاداری شیعه پس از عاشورا 20
- تاریخ عزاداری امام حسین علیه السلام در میان اهل سنّت 25
- عزاداری امام حسین علیه السلام در ایران 29
- تاریخ عزاداری در جهان 30
- فصل سوم: اهداف و فلسفه عزاداری 34
- توضیح بُعد اول: 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 2. اصلاح 36
- 1. احیای آموزه ها و معارف دینی 36
- 3. تربیت انسانی، فکری، اخلاقی و عرفانی 37
- 4. ارائه دین به مثابه الگوی جامع 37
- توضیح بعد دوم فلسفه عزاداری 38
- 1. زنده نگه داشتن یاد و نام امام حسین علیه السلام 38
- 2. گسترش فرهنگ اهل بیت علیهم السلام و معارف تشیع 38
- اشاره 38
- 3. تداوم بینش حسینی در مبارزه با ستم، ستم پذیری و بی عدالتی 39
- اشاره 40
- اشاره 40
- فصل چهارم: آثار عزاداری 40
- الف) ایجاد فضای معنوی 40
- 1. آثار تربیتی 40
- ج) کسب فضایل اخلاقی 41
- ب) تزکیه نفس و پالایش روح 41
- د) کسب آرامش و دفع آلام درونی 42
- ب) آشنایی عزاداران با مسایل فرهنگی _ اجتماعی روز 43
- الف) فراگیری فرهنگ و معارف اهل بیت علیهم السلام 43
- 2. آثار فرهنگی _ اجتماعی 43
- ج) تقویت روحیه انقلابی، شهادت طلبی، ایثار و حقیقت جویی در عزاداران 44
- د) پیوند عاطفی میان امت و الگوها 44
- 3. آثار سیاسی 45
- الف) سازمان دهی شیعیان 45
- ه) هم دلی، هم گرایی و هم کاری میان عزاداران 45
- ج) زنده نگاه داشتن روح حماسه شیعی 47
- ب) مانور و حضور سیاسی شیعیان 47
- د) احیای آموزه های سیاسی شیعی و دینی 48
- اشاره 49
- 1. مرثیه سرایی و شعر رثایی 49
- فصل پنجم: نمادهای عزاداری 49
- اشاره 54
- 2. زیارات 54
- الف) روایاتِ زیارات 54
- ب) متن زیارات 55
- 3. روضه و مقتل 56
- 4. تعزیه 60
- 5. توغ 62
- 6 . بیرق و علم 64
- 7. علمات 64
- 8 . نخل برداری 65
- 9. قمه زنی 65
- 10. جامه سیاه پوشیدن 66
- 11. گریه، سینه زدن و زنجیر زدن 67
- اشاره 69
- بخش دوم آسیب شناسی فرهنگ عاشورا 69
- 1. تعریف تحریف 72
- فصل اول: کلیات تحریف و آسیب شناسی 72
- اشاره 72
- 2. انواع تحریف 72
- 3. سابقه تحریف 73
- 4. روش های تحریف شناسی 74
- فصل دوم: عوامل ایجاد و گسترش تحریف (آسیب ها) 77
- اشاره 77
- 1. دگرگونی فضای اجتماعی و تغییر در گفتمان عاشورا 77
- 2. تبیین نشدن فلسفه صحیح قیام 79
- 3. تمایل به اسطوره سازی و افسانه پردازی 82
- 4. برخورد عاطفی صرف با مقوله عزاداری 84
- 5. جبر انگاری 88
- 6 . نقش حکومت ها و تاریخ نگاران درباری 90
- 7. تعصب های بی جا و جمود فکری 94
- 8. تمسک به روایات تسامح در ادله سنن 95
- 10. سهل انگاری و تسامح منفی در به کارگیری روش ها 97
- 9. جمود تاریخی و گویا نشدن تاریخ 97
- 11. هراس نخبگان از عوام یا عوام زدگی آنان 100
- 12. تبدیل شدن عزاداری به عادت 101
- 13. آمیخته شدن فرهنگ های قومی و سرزمینی با عزاداری 101
- 14. ضعف دانش و بینش عمومی 102
- فصل سوم: آثار و پی آمدهای تحریف 104
- 1. خرافه زدگی و غلوآمیز شدن عزاداری 104
- اشاره 104
- 3. الگوناپذیر شدن نهضت عاشورا و سیره امامان علیهم السلام 106
- 2. عقل ناپذیری 106
- 4. مخدوش و تک بعدی شدن فلسفه قیام و عزاداری 107
- 5. فرعی شدن مسایل اصلی و اصلی شدن مسایل فرعی 108
- 6. دور شدن اهل دانش از مجالس عزاداری 109
- 7. رواج تشریفات و تهی شدن عزاداری ها از محتوای مطلوب 110
- 8. سوء استفاده دشمنان، خواص و حکومت ها 111
- 9. گسترش ریا کاری 112
- 10. گسترش دروغ، جعل و غیر علمی ارزیابی شدن تاریخ قیام 113
- 11. از میان رفتن خلوص مجالس حسینی و حرفه ای شدن عزاداری ها 116
- 12.کاسته شدن عزاداری ها از محتوای مطلوب و برتری شکل بر محتوا 118
- 13. خلع سلاح فرهنگی در مقابل طعنه های منکران و دشمنان 119
- 1. رواج دوباره برخی از غلوها و خرافه ها 121
- اشاره 121
- فصل چهارم: آسیب های عزاداری در زمان حاضر 121
- 2. ترویج دگرباره ناهنجاری هایی مانند قمه زنی و زمین بوسی 122
- 3. چیرگی سلیقه های شخصی و رواج زبان حال های بی ریشه و مبتذل 123
- 4. رواج سبک ها و اشعار غنایی ناهمخوان، مبتذل و تقلیدی 125
- 5. رواج شیوه های ناموجه سینه زنی و زنجیر زنی 127
- 6 . برتری شکل بر محتوا 128
- 8 . سوء استفاده گروهی 129
- 7. گسترش نامتناسب حضور موسیقی در مراسم سنتی عزاداری 129
- فصل پنجم: عوامل ایجاد آسیب های جدید 131
- 1. ورود فرهنگ مدرنیته به اجزای جامعه از جمله عزاداری 131
- اشاره 131
- 2. دوری از عالمان دینی و روحانیت 133
- 1. بهره گیری از عقل در مقام ثبوت و اثبات 135
- اشاره 135
- فصل ششم: راه های مقابله با آسیب ها 135
- 2. نهراسیدن خواص از عوام و آگاهی دادن به مردم 137
- 3. بالا بردن دانش و تحصیلات عمومی و تاریخی عامه مردم 139
- 4. دقت و اعتراض مردم به تحریف 140
- 5. آموزش روش مند مبلغان و مداحان 141
- 6 . نظام مند کردن مداحی، منبرها و مجالس عزاداری 142
- 7. برخورد اعتدالی و به دور از افراط و تفریط 143
- 9. استفاده از شیوه های تبلیغات روانی 144
- 8. پرهیز از برخوردهای آمرانه و حساسیت برانگیز 144
- 10. پویا سازی و تلفیق روش ها 146
- فصل هفتم: پیشینه و جریان شناسی مبارزه با آسیب های فرهنگ عاشورا 148
- اشاره 148
- الف) روشن فکری غیر دینی 149
- اشاره 154
- ب) روشن فکران دینی 154
- 1. جلال آل احمد 154
- 2. دکتر علی شریعتی 156
- 3. محمد رضا حکیمی 160
- 1. میرزا حسین نوری 161
- ج) عالمان دینی و روحانیت 161
- اشاره 161
- 2. سید عبدالحسین شوشتری 162
- 4. محدّث قمی 163
- 3. شیخ محمدباقر خراسانی بیرجندی 163
- 5. شیخ عبدالکریم حائری 163
- 6. آیت اللّه بروجردی 163
- 7. علامه سیدمحسن امین 164
- 8. امام خمینی رحمه الله 165
- 9. شهید مطهری رحمه الله 166
- 10. جریان شهید جاوید 168
- 11. علی صفایی حایری 168
- 12. آیت اللّه سیدعلی خامنه ای 169
- بخش سوم رسانه و عزاداری 173
- اشاره 173
- 2. توجه جدّی به جنبه های هنری رسانه در قالب محکم و صحیح 175
- وظایف رسانه 175
- 1. پرهیز از عوام زدگی یا جوّزدگی 175
- 1. ساخت برنامه برای رفع تکلیف 176
- مشکلات و اشکال های رسانه 176
- 2. کمبود تحقیق متناسب با کار رسانه 177
- 3. کمبود نیروهای معتقد و کارآمد 177
- 5. بالا بودن هزینه های ساخت برنامه های کیفی 178
- 4. پراکندگی و اختلاف سلیقه 178
- 7 . کمبود دانش، مطالعه و توان کافی 179
- 6. نبود برنامه ریزی مناسب و متناسب 179
- راه کارهای رفع مشکلات و موانع رسانه 180
- اشاره 180
- 2. برنامه ریزی درازمدت و میان مدت بر اساس تحقیقات بنیادی 180
- 1. ایجاد هماهنگی 180
- 3. اختصاص بودجه کافی به برنامه های کیفی و هدف مند 181
- پیشنهادهای برنامه سازی 181
- پرسش های مردمی 182
- پرسش های کارشناسی 183
- کتاب نامه 185