بنیادها و آسیب های عزاداری امام حسین علیه السلام صفحه 77

فصل دوم: عوامل ایجاد و گسترش تحریف (آسیب ها)

اشاره

فصل دوم: عوامل ایجاد و گسترش تحریف (آسیب ها)

تحریف و آسیب های متوجه هر پدیده اجتماعی و به ویژه تحریف مربوط به قیام حسینی و عزاداری، اساسا از بعد جامعه شناختی، معلول علت هایی در درون آن جامعه اند که شناخت درست آن ها، نخستین و شاید مهم ترین گام برای برخورد مناسب با آن باشد. از این رو، ما نیز در ابتدا باید به طرح ریشه ها و عوامل ایجاد و گسترش تحریف و آسیب های متوجه موضوع مورد بحث بپردازیم. بنابراین، عوامل یاد شده را با طرح مثال هایی بدین صورت برمی شماریم:

1. دگرگونی فضای اجتماعی و تغییر در گفتمان عاشورا

1. دگرگونی فضای اجتماعی و تغییر در گفتمان عاشورا

یکی از آسیب هایی که به شدت متوجه فرهنگ عاشوراست، آسیبی است که از راه تغییرات زمانه به وجود می آید. از آن جا که فرهنگ عاشورا و عزاداری، سنتی اجتماعی در درون جامعه شیعی است، به ناچار ممکن است با تحول زمان، تغییر پذیرد. همین موضوع است که وظیفه اندیشوران و دل بستگان فرهنگ ناب عاشورایی را دو چندان می کند؛ اگرچه بی نهایت کاری سخت و سترگ به شمار می آید. اگر نگاهی به ادبیات منثور و منظوم عاشورا در دوره های مختلف بیفکنیم، خواهیم دید که تا حدود بسیاری، رابطه ای متقابل و متعامل میان رویکردهای عاشورا با وضع اجتماعی _ سیاسی ویژه هر دوره ای وجود دارد. فرضیه این نظریه آن است که دگرگونی شرایط وضعیت و منطق هر زمان، تأثیری عمیق بر نگرش غالبی مردمان آن عصر دارد و این تغییرات در سنت هایی اجتماعی به ویژه سنت های دینی چون فرهنگ عاشورا و عزاداری نقش به سزایی دارد. براین اساس گفته می شود «دوره هایی که جامعه شیعی، جامعه سیاسی و کنش گرا از نظر اجتماعی است، قرائت و ادبیات عاشورا، صبغه ای سیاسی و فعال به خود گرفته و وجه مبارزه جویانه و حماسی عاشورا، شاخصه