بنیادها و آسیب های عزاداری امام حسین علیه السلام صفحه 88

افسانه هایی چون آب خواستن امام حسین علیه السلام در پای منبر علی علیه السلام و آب آوردن اباالفضل علیه السلام و داستان فاطمه صغرا نیز از همین دست به شمار می آید.

هم چنان که ملاحظه می شود، در این جعل ها و تحریف ها، مؤلفه هایی حضور دارند که موجب عاطفی شدن هر چه بیش تر عزاداری و گریه بیش تر می شود و برای مثال، عطش و آب و یا حضور و عدم حضور مادر، سبب پر و بال دادن و پروراندن این گونه تحریف ها و جعل ها گشته و می گردد. در حالی که اگر از برخورد عاطفی صرف پرهیز و با تاریخ و حوادث عاشورا برخورد عقلانی گردد؛ یعنی این مطالب در ترازوی عقل سنجیده شود، بسیاری از این تحریفات روی نمی دهد. این موضوع، هم در ارزیابی متون قیام عاشورا و شهادت حسین علیه السلام قابلیت بهره گیری دارد و هم در شنیده های عزاداری. آن که بر سرش تیع و قمه می زند یا با زنجیر گران، پشتش را مجروح می کند، با این نیت که هم چون حسین و یارانش باشد، اگر نیک بنگرد که شرایط حسین علیه السلام چگونه بود، درخواهد یافت که در آن گونه شرایط است که باید چنین کند.

5. جبر انگاری

5. جبر انگاری

جبری نگری درباره قیام، یکی از عوامل وقوع تحریف و ورود آسیب ها در حوزه فرهنگ عاشورا و عدم بهره بردن و تعمیم آن است. جدای از سابقه طولانی جبر انگاری و تقدیر گرایی در تفکر دینی _ اجتماعی مردم که در فرهنگ منثور و منظوم آن ها تبلور نیز یافته، باید از تلاش امویان در ترویج جبرگرایی به طور عام و تعبیر جبری حادثه عاشورا به طور خاص، یاد کرد. اولین سخن ابن زیاد در هنگام مواجهه زینب کبری علیهاالسلام ، این بود:

خدا را شکر که شما را رسوا کرد. خدا را شکر که شما را کشت و خدا را شکر که ادعاهایتان را باطل ساخت.(1)