- مقدمه: 1
- ریشه های عزاداری در قرآن 3
- مجالس امام حسین (علیه السلام) در قیامت تحت عرش 5
- اشاره 5
- فصل اول: سیره عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) برای امام حسین (علیه السلام) 5
- عزاداری رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) قبل از شهادت امام حسین (علیه السلام) 6
- عزاداری رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) 7
- عزاداری حضرت فاطمه (علیها السلام) در محشر 8
- عزاداری کاروان اسرای آل الله (علیهم السلام) 9
- عزاداری امام رضا (علیه السلام) 11
- فصل دوم: تشکیل مجالس عزا 13
- اشاره 13
- برگزاری مجلس روضه در زمان تقیّه 15
- منبر روضه خوانی امام سجاد (علیه السلام) 17
- احیای امر اهل بیت (علیهم السلام) 20
- اینگونه مجالس را دوست دارم 21
- تاکید و سفارش معصومان (علیهم السلام) به تشکیل مجالس عزا در خانههای خود 21
- وثاقت فضیل بن یسار 23
- خدمتگزاری در مجالس عزا 27
- انفاق اموال 28
- اشاره 28
- فصل سوم : بذل مال / انفاق ما در عزاداری امام حسین (علیه السلام) 28
- جلوههایی از صرف اموال در عزاداری 29
- سنّتهای حسنه در انفاق مال 32
- تهیه غذا واطعام در عزاداری 33
- اطعام طعام در عزای سیدالشهدا (علیه السلام) 36
- ثواب خرج کردن در عزای امام حسین (علیه السلام) 36
- اطعام فقرا در مجلس عزاداری 37
- فتوای حضرت امام (ره) درباره مخارج روضه 37
- اقامه عزاداری در کشور بیگانه و اطعام عزاداران 38
- اطعام عزاداران یا اطعام فقراء 38
- اشاره 42
- فصل چهارم: نصب پرچم عزا 42
- سیاه پوش کردن و نصب پارچۀ سیاه 43
- فصل پنجم: سیاهپوشی در عزای سیدالشهداء (علیه السلام) 45
- اشاره 45
- اشاره 46
- سیره سیاهپوشی در عزاداری 46
- توضیحات: 47
- اسماء کیست؟ و وثاقت آن بانو 47
- منهال کیست؟ و وثاقت وی 52
- وثاقت سیف عمیره 54
- اشاره 66
- 2 : مرحوم شیخ یوسف بحرانی (قدس سره) صاحب کتاب «حدائق» : 66
- 1 : شیخ ابن نما حلی (م 645 ق) عالم بزرگوار شیعه در قرن هفتم: 66
- برخی فتاوای فقهای شیعه در سیاهپوشی برای امام حسین (علیه السلام) 66
- 3 : مرحوم سید محمد جعفر طباطبایی حائری 67
- 4 : علامه شیخ محمد حسین کاظمینی (قدس سره) معروف به محقق کاظمی (م1308ق): 69
- 5 : میرزا ابوالفضل تهرانی (م 1317ق) ، شاگرد مبرز میرزای شیرازی و فیه و ادیب نامدار عصر قاجار 69
- 6 : مرحوم میرزا حسین نوری (قدس سره) صاحب «مستدرک الوسائل» (م 1320ق): 70
- 7 : مرحوم آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (قدس سره) : 70
- 9 : آیت الله العظمی سیدمحمدرضاگلپایگانی (قدس سره) : 71
- 8 : وصیت نامه مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی (قدس سره) : 71
- 10 : آیت الله العظمی سید علی حسینی سیستانی (مد ظله العالی) : 71
- 11 : آیت الله سید ابراهیم میلانی مینویسد: 72
- اشاره 73
- فتوای فقها بر استحباب سیاه پوشی در عزای ائمه (علیهم السلام) به استناد حسنه محاسن برقی 73
- 12 : حضرت آیت الله حاج سید محمدصادق روحانی مد ظله العالی : 73
- 1: فتوای استدلالی آیت الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی مدظله العالی 74
- 2: رساله «مجمع الدرر فی مسائل اثنتی عشر»، نوشته آیت الله عبدالله مامقانی در استحباب سیاه پوشی در عزای ائمه (علیهم السلام) 79
- نتیجه: 84
- اشاره 85
- فصل ششم: مرثیه خوانی ، نوحه سرایی و شعر 85
- واژۀ «رثاء و مرثیه»: 85
- واژه «نوحه و نیاحه» 86
- شواهدی از منابع تاریخی: 87
- احادیث 90
- واژۀ «شعر» 90
- اشاره 90
- وثاقت حسن بن جهم: 91
- وثاقت زید شحام 92
- دستور اهل بیت (علیهم السلام) به مرثیه سرایی 94
- مرثیه سرایی حضرت ام البنین (علیها السلام) 99
- از مرثیه های ام البنین (علیها السلام) 99
- اشاره 99
- کراهت نداشتن مرثیه سرایی اهل بیت (علیهم السلام) در شب و روز جمعه 101
- اشاره 102
- اجرت گرفتن برای مرثیه خوانی و تعیین آن 102
- 1: پاداش امام سجاد (علیه السلام) به فرزدق 103
- کمیت در محضر امام صادق (علیه السلام) 104
- 2: عطا کردن امام باقر (علیه السلام) پیراهن خود را به کمیت 104
- 3: صله امام صادق (علیه السلام) به اشجع اسلمی 105
- اجرت گرفتن از صاجب مجلس توسط مداحان 106
- دستور به مرثیه سرایی اهل بیت (علیهم السلام) 106
- 4: صله امام رضا (علیه السلام) به دعبل خزاعی و ابو نواس حسن بن هانی 106
- مرثیه سرایی امام حسین (علیه السلام) بر جناب حر 108
- اشاره 109
- فصل هفتم: حافی / پابرهنه و سربرهنه در عزای مظلوم عالم 109
- منظور از سربرهنه بودن چیست؟ 111
- سخن کارشناسان 113
- به یاد پا برهنگان! 114
- سیره علامه امینی (قدس سره) 114
- سیره صاحب جواهر 115
- فصل هشتم: برداشتن عبا از روی دوش 116
- اشاره 116
- وثاقت علی بن ابراهیم بن هاشم 116
- وثاقت ابراهیم بن هاشم القمی 117
- وثاقت محمد بن ابی عمیر 120
- پاداش رفتن به زیارت کربلا 121
- فصل نهم : هروله (راه رفتن سریع و با جنب و جوش شبیه دویدن/ حرکت با شتاب) 123
- گریه در روز ولادت امام حسین (علیه السلام) 126
- اشاره 126
- فصل دهم: گریستن در مصیبت امام حسین (علیه السلام) 126
- گریه فاطمه زهرا (علیها السلام) 127
- گریه امیرالمؤمنین (علیه السلام) 128
- گریۀ امام حسن (علیه السلام) 129
- پیام امام حسین (علیه السلام) به شیعیان 129
- چرا امام حسین (علیه السلام) در کربلا گریستند؟ 130
- گریههای امام سجاد (علیه السلام) در سوگ پدر بزرگوارشان 132
- ام البکاء حضرت رقیه (علیها السلام) 133
- عزاداری به امام باقر (علیه السلام) 133
- گریه امام صادق (علیه السلام) در عزای جد مظلومش 134
- گریههای امام کاظم و امام رضا (علیهما السلام) 136
- تأسی شیعیان به اهل بیت (علیهم السلام) در گریستن بر حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) 138
- بلند گریستن بانوان اهل بیت (علیهم السلام) در مصیبت امام حسین (علیه السلام) 139
- گریۀ حضرت زهرا (علیها السلام) در مصیبت امام حسین (علیه السلام) 141
- اسرار گریۀ صدیقه طاهره (علیها السلام) 143
- فصل یازدهم: اشکهای همیشه جاری 146
- اشاره 147
- فصل دوازدهم: تداوم عزاداری 147
- شیعیان از عزاداری خود عذر تقصیر بخواهند! 148
- فصل سیزدهم : گردیدن اشک در چشم پیش از جاری شدن آن 150
- فصل چهاردهم : جاری شدن اشک بر صورت (گونهها) 151
- فصل پانزدهم : جاری شدن گریه بر صورت ، ریش و سینه 152
- فصل شانزدهم: بلند کردن صدا به گریه 153
- فصل هفدهم: گریستن به گونهای که مردم برای او دلسوزی کنند 154
- فصل هجدهم : ممزوج شدن اشک چشم با غذا و آب 155
- فصل نوزدهم: پاره شدن رگ قلب در اثر شدت مصیبت (نیاط القلب) 156
- فصل بیستم: مردن از شدت گریستن (ازهاق) 157
- شرح : 157
- فصل بیست و یکم : آرزو و تمنای گریستن تا آخرین لحظه زندگی 159
- تباکی در لغت: 160
- فصل بیست و دوم : تباکی 160
- احادیث تباکی: 163
- 1: مرحوم علامه مجلسی میفرماید: 166
- تباکی در کلام علما 166
- 2: مرحوم آیت الله شیخ جعفر شوشتری میفرماید: 167
- نتیجه: 168
- 4: سایر علما و بزرگان فرمودهاند که : تباکی یعنی خود را به گریه زدن، حتی اگر کسی نگرید، گرفتن این حالت هم در خود شخص حالت اندوه و حزن ایجاد میکند و هم به مجلس عزا چهره و رنگ غم میبخشد. 168
- 3: مرحوم طریحی در مجمع البحرین میفرماید: 168
- فصل بیست و سوم : ضجه: ناله و فریاد 169
- ضجه : 169
- اشاره 169
- اشاره 172
- فصل بیست و چهارم: شیون شدید (صرخه) 172
- صرخه و شیونهای بلند و این نوع عزاداری در روز قیامت 174
- اشاره 176
- برخی از احادیث مرتبط با شهقه زدن معصومین (علیهم السلام) 176
- فصل بیست و پنجم: شیون بلند (شهقه) 176
- شهقه حضرت فاطمه (علیها السلام) در روز قیامت 177
- شهقۀ امام سجاد (علیه السلام) 179
- فصل بیست و ششم: جزع و بی تابی (از خود بیخود شدن) 180
- اشاره 180
- فرمایش امام باقر (علیه السلام) در معنای جزع 181
- کلام مرحوم آیت الله دربندی دربارۀ جزع 182
- احادیث درباره جزع بر امام حسین (علیه السلام) 183
- جزع و بی تابی حضرت ابراهیم (علیه السلام) در عزای امام حسین (علیه السلام) 185
- اهل جزع چه کسانی هستند؟ 187
- حدیث معاویه بن وهب : 191
- اشاره 191
- 2: وثاقت ابن قولویه (قدس سره) : 192
- 1: وثاقت شیخ مفید (قدس سره) : 192
- 4: وثاقت سعد بن عبدالله 193
- 3: وثاقت محمد بن قولویه (قدس سره) : 193
- 5: وثاقت احمد بن محمد بن عیسی 194
- 6: وثاقت حسن بن محبوب 195
- 8: وثاقت معاویه بن وهب 196
- 7: وثاقت ابی محمدانصاری 196
- معنای عدم کراهت جزع در سوگ امام حسین (علیه السلام) : 197
- فصل بیست و هفتم: دست بر سر نهادن از شدت اضطرار 198
- فصل بیست و هشتم : کئیب و اندوهگین بودن 199
- فصل بیست و نهم : امتناع از خوردن طعام (بی رغبتی به آب و غذا در هنگام عزا و ایام عزاداری) 202
- فصل سیام : لرزش مدام بدن عزادار حسین (علیه السلام) تا روز قیامت 206
- فصل سی و یکم : مایل به سیاهی شدن چهره 207
- فصل سی و دوم : سفید شدن موها در عزای سیدالشهداء (علیه السلام) 209
- فصل سی و سوم : بی قرار و بی اختیار بودن در عزای امام حسین (علیه السلام) 210
- فصل سی و چهارم : واله : مبهوت شدن از شدت مصیبت 212
- فصل سی و پنجم : رائع : وحشت زده از مصیبت 213
- فصل سی و ششم: به هیجان در آوردن 214
- فصل سی و هفتم: تجدید العزاء (سال به سال و نسل به نسل عزاداری را تجدید کنیم) 215
- فصل سی و هشتم: البهره و خنقته : بیتابی بسته شدن راه تنفس از شدت گریه و بریده شدن نفس 217
- فصل سی و نهم: هلع : بالاتر از جزع 220
- فصل چهلم : تمثیل و تعزیه 222
- اشاره 222
- نظریه صاحب قوانین درباره شبیه خوانی 224
- فصل چهل و یکم: زخم (شدن) نمودن و جراحت چشم و پلک از گریه 229
- فصل چهل و دوم : خراشیدن صورت 231
- اشاره 231
- عزاداری زنان انصار در سوگ عموی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) 232
- برخی از روایات در این زمینه : 232
- خراشیدن صورت توسط اهل حرم 233
- اشاره 238
- از هوش رفتن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) 238
- فصل چهل و سوم : از هوش رفتن از شدت گریه 238
- از هوش رفتن امام حسین (علیه السلام) در برخی از مصائب 239
- از هوش رفتن امیرالمؤمنین (علیه السلام) 239
- از هوش رفتن حضرت زینب (علیها السلام) 240
- از هوش رفتن امام رضا (علیه السلام) 241
- اسرار از هوش رفتن حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) 243
- فصل چهل و چهارم : خاک بر سر ریختن در عزای سید الشهداء (علیه السلام) 245
- اشاره 245
- مراسم عاشورا 247
- فصل چهل و پنجم : ژولیده و غبارآلود بودن ملائک تا روز قیامت 250
- غبار آلودن بودن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) 250
- اشاره 250
- فصل چهل و ششم : مریض شدن از شدت مصیبت سیدالشهداء (علیه السلام) 253
- فصل چهل و هفتم: سینه زدن 254
- اشاره 254
- لطم : 254
- لدم: 254
- در وفات امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) : 255
- سینه زنی در تاریخ و روایات 255
- نکته: 256
- دیدگاه مسیحیان دربارۀ سینه زنی برای امام حسین (علیه السلام) 256
- بعضی از عزاداران حسینی به گونهای سینه میزنند که گاهی مشاهده میشود از محل سینه زدن خون خارج میشود، نظر مبارک شما چیست؟ 257
- حکم سینه زدن، خراشیدن و سیلی زدن به صورت در مصائب اهل بیت (علیهم السلام) چیست؟ 257
- استفتاء 257
- روایات لطمه زنی 259
- فصل چهل و هشتم : لطمه زنی 259
- اشاره 259
- فتاوای علما و مراجع بزرگ تقلید 267
- فصل چهل و نهم: موی پریشان نمودن 269
- فصل پنجاهم : گریبان چاک زدن 274
- تعریف گریبان چاک زدن: 274
- گریبان چاک نمودن حضرت زهرا (علیها السلام) 274
- جامه دریدن اهل حرم در هنگام اسارت 275
- اشاره 275
- پاسخ به وهابیت 280
- پاسخ نقضی: 282
- ضعف سند روایات مخالفان 283
- گریبان چاک زدن در مرگ نووی (یکی از علمای پرآوازۀ اهل سنت) 283
- خودداری از رفتارهای جاهلی و کفرآمیز 283
- پاسخ حلی: 283
- امضای معصوم (علیه السلام) بر گریبان چاک زدن زنان حرم حسینی (علیه السلام) 284
- استثناء شدنِ چاک زدن گریبان در عزای سیدالشهدا (علیه السلام) 285
- اشاره 286
- موارد دیگر از گریبان چاک زدنها 286
- گریبان چاک زدن امام عسکری (علیه السلام) در شهادت برادر بزرگوارش 287
- گریبان چاک زدن حضرت موسی (علیه السلام) در وفات برادرش حضرت هارون (علیه السلام) 287
- گریبان چاک زدن زنان انصار برای پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) 287
- پزشکی گریبان چاک زدن 288
- نظرات ارکان و بزرگان شیعه 289
- اشاره 289
- در جواهر الکلام از خالد بن سدیر نقل شده است: 289
- شهید ثانی (قدس سره) میفرماید: 291
- شهید اول (قدس سره) میفرماید: 291
- مرحوم میرزای قمی (قدس سره) میگوید: 292
- صاحب کتاب شفاء الصدور 292
- ابن ادریس در سرائر: 293
- فصل پنجاه و یکم : لا تبصر من تواتر البکاء 294
- فصل پنجاه و دوم : المصیبه اجلی من البکاء 295
- فصل پنجاه و سوم : خضاب نکردن و روغن نزدن مو عطر نزدن 298
- فصل پنجاه و چهارم : زفره 301
- فصل پنجاه و پنجم : دائم الصوم بودن به خاطر مصیبت 303
- فصل پنجاه و ششم : آسمانها تا ابد بر مصائب امام حسین (علیه السلام) گریانند 306
- فصل پنجاه و هفتم : خارج شدن از آبادیها به سوی ویرانهها 307
- فصل پنجاه و هشتم : مذعور 310
- اشاره 311
- مصادر زیارت ناحیه مقدسه 311
- بررسی زیارت ناحیه مقدسه 311
- زیارت ناحیه 311
- تعلیقات: 311
- بحثی پیرامون شخصیت ابن مشهدی و کتاب ایشان 313
- صدور زیارت ناحیه: 314
- اسناد زیارت ناحیه 316
- زیارت ناحیه دوم (زیارت شهداء) 317
- سند زیارت ناحیه دوم 317
- اشاره 317
- شبهات 318
- پاسخ: 318
- منابع و مآخذ 323
امام سجاد (علیه السلام) دوباره پول را برایش فرستاد و فرمود: «به حقی که من بر تو دارم، آن را بپذیر. خداوند از جایگاهت آگاه است و نیّت تو را میداند». فرزدق صلۀ امام را پذیرفت و در زندان هشام با شعر خویش، هشام را هجو میگفت. (1)
2: عطا کردن امام باقر (علیه السلام) پیراهن خود را به کمیت
امام باقر (علیه السلام) پس از شنیدن شعر کمیت رو به کعبه کرد و سه بار فرمود: بار خدایا! رحمت نما و او را بیامرز. سپس فرمود: ای کمیت! این صد هزار درهم است که از اهل بیتم برایت جمع کردهام. کمیت عرض کرد: نه، به خدا سوگند! پول را نمیگیرم تا خدای متعال پاداشم را بدهد؛ ولی خواهشمندم یکی از پیراهنهای خود را به من هدیه دهید. امام هم پیراهنی به وی داد. (2)
کمیت در محضر امام صادق (علیه السلام)
کُمِیت در ایام تشریق (3) شرفیاب محضر مبارک امام صادق (علیه السلام) شد، اجازه گرفت تا اشعارش را بخواند، حضرت اشاره به عظمت ایام تشریق فرمود، او عرض کرد که اشعارم مربوط به شماست، ابیات گذشته را قرائت کرد، صدای گریۀ حاضرین بلند شد و بسیار اشک ریختند. هنگامی که چهار بیت اخیر را دربارۀ سیدالشهدا (علیه السلام) خواند، امام صادق (علیه السلام) دستهای مبارک را بلند کرده و دعا نمود: خدایا! گناهان گذشته و آینده، مخفی و آشکار کُمِیت را بیامرز، آن قدر به او عطا کن تا راضی و خشنود گردد.
سپس حضرت هزار سکه طلا و لباسهایی به او عنایت فرمود.
کمیت سوگند یاد نمود که: من برای دنیا به شما محبت نمیورزم و گرنه نزد اهل دنیا (یعنی خلفا) میرفتم. من شما را برای (خدا و) آخرت دوست دارم، لباسهایی
1- بحارالانوار، ج 46، ص 124.
2- بحارالانوار، ج 46، ص 333.
3- ایام منی پس از عید قربان، یازدهم، دوازدهم و سیزدهم ذی الحجه. (مجمع البحرین).