- مقدمه: 1
- ریشه های عزاداری در قرآن 3
- اشاره 5
- مجالس امام حسین (علیه السلام) در قیامت تحت عرش 5
- فصل اول: سیره عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) برای امام حسین (علیه السلام) 5
- عزاداری رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) قبل از شهادت امام حسین (علیه السلام) 6
- عزاداری رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) 7
- عزاداری حضرت فاطمه (علیها السلام) در محشر 8
- عزاداری کاروان اسرای آل الله (علیهم السلام) 9
- عزاداری امام رضا (علیه السلام) 11
- فصل دوم: تشکیل مجالس عزا 13
- اشاره 13
- برگزاری مجلس روضه در زمان تقیّه 15
- منبر روضه خوانی امام سجاد (علیه السلام) 17
- احیای امر اهل بیت (علیهم السلام) 20
- اینگونه مجالس را دوست دارم 21
- تاکید و سفارش معصومان (علیهم السلام) به تشکیل مجالس عزا در خانههای خود 21
- وثاقت فضیل بن یسار 23
- خدمتگزاری در مجالس عزا 27
- انفاق اموال 28
- اشاره 28
- فصل سوم : بذل مال / انفاق ما در عزاداری امام حسین (علیه السلام) 28
- جلوههایی از صرف اموال در عزاداری 29
- سنّتهای حسنه در انفاق مال 32
- تهیه غذا واطعام در عزاداری 33
- ثواب خرج کردن در عزای امام حسین (علیه السلام) 36
- اطعام طعام در عزای سیدالشهدا (علیه السلام) 36
- اطعام فقرا در مجلس عزاداری 37
- فتوای حضرت امام (ره) درباره مخارج روضه 37
- اطعام عزاداران یا اطعام فقراء 38
- اقامه عزاداری در کشور بیگانه و اطعام عزاداران 38
- اشاره 42
- فصل چهارم: نصب پرچم عزا 42
- سیاه پوش کردن و نصب پارچۀ سیاه 43
- اشاره 45
- فصل پنجم: سیاهپوشی در عزای سیدالشهداء (علیه السلام) 45
- سیره سیاهپوشی در عزاداری 46
- اشاره 46
- اسماء کیست؟ و وثاقت آن بانو 47
- توضیحات: 47
- منهال کیست؟ و وثاقت وی 52
- وثاقت سیف عمیره 54
- 2 : مرحوم شیخ یوسف بحرانی (قدس سره) صاحب کتاب «حدائق» : 66
- برخی فتاوای فقهای شیعه در سیاهپوشی برای امام حسین (علیه السلام) 66
- اشاره 66
- 1 : شیخ ابن نما حلی (م 645 ق) عالم بزرگوار شیعه در قرن هفتم: 66
- 3 : مرحوم سید محمد جعفر طباطبایی حائری 67
- 4 : علامه شیخ محمد حسین کاظمینی (قدس سره) معروف به محقق کاظمی (م1308ق): 69
- 5 : میرزا ابوالفضل تهرانی (م 1317ق) ، شاگرد مبرز میرزای شیرازی و فیه و ادیب نامدار عصر قاجار 69
- 7 : مرحوم آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (قدس سره) : 70
- 6 : مرحوم میرزا حسین نوری (قدس سره) صاحب «مستدرک الوسائل» (م 1320ق): 70
- 10 : آیت الله العظمی سید علی حسینی سیستانی (مد ظله العالی) : 71
- 8 : وصیت نامه مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی (قدس سره) : 71
- 9 : آیت الله العظمی سیدمحمدرضاگلپایگانی (قدس سره) : 71
- 11 : آیت الله سید ابراهیم میلانی مینویسد: 72
- اشاره 73
- فتوای فقها بر استحباب سیاه پوشی در عزای ائمه (علیهم السلام) به استناد حسنه محاسن برقی 73
- 12 : حضرت آیت الله حاج سید محمدصادق روحانی مد ظله العالی : 73
- 1: فتوای استدلالی آیت الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی مدظله العالی 74
- 2: رساله «مجمع الدرر فی مسائل اثنتی عشر»، نوشته آیت الله عبدالله مامقانی در استحباب سیاه پوشی در عزای ائمه (علیهم السلام) 79
- نتیجه: 84
- فصل ششم: مرثیه خوانی ، نوحه سرایی و شعر 85
- واژۀ «رثاء و مرثیه»: 85
- اشاره 85
- واژه «نوحه و نیاحه» 86
- شواهدی از منابع تاریخی: 87
- واژۀ «شعر» 90
- اشاره 90
- احادیث 90
- وثاقت حسن بن جهم: 91
- وثاقت زید شحام 92
- دستور اهل بیت (علیهم السلام) به مرثیه سرایی 94
- مرثیه سرایی حضرت ام البنین (علیها السلام) 99
- از مرثیه های ام البنین (علیها السلام) 99
- اشاره 99
- کراهت نداشتن مرثیه سرایی اهل بیت (علیهم السلام) در شب و روز جمعه 101
- اجرت گرفتن برای مرثیه خوانی و تعیین آن 102
- اشاره 102
- 1: پاداش امام سجاد (علیه السلام) به فرزدق 103
- کمیت در محضر امام صادق (علیه السلام) 104
- 2: عطا کردن امام باقر (علیه السلام) پیراهن خود را به کمیت 104
- 3: صله امام صادق (علیه السلام) به اشجع اسلمی 105
- اجرت گرفتن از صاجب مجلس توسط مداحان 106
- دستور به مرثیه سرایی اهل بیت (علیهم السلام) 106
- 4: صله امام رضا (علیه السلام) به دعبل خزاعی و ابو نواس حسن بن هانی 106
- مرثیه سرایی امام حسین (علیه السلام) بر جناب حر 108
- اشاره 109
- فصل هفتم: حافی / پابرهنه و سربرهنه در عزای مظلوم عالم 109
- منظور از سربرهنه بودن چیست؟ 111
- سخن کارشناسان 113
- به یاد پا برهنگان! 114
- سیره علامه امینی (قدس سره) 114
- سیره صاحب جواهر 115
- فصل هشتم: برداشتن عبا از روی دوش 116
- وثاقت علی بن ابراهیم بن هاشم 116
- اشاره 116
- وثاقت ابراهیم بن هاشم القمی 117
- وثاقت محمد بن ابی عمیر 120
- پاداش رفتن به زیارت کربلا 121
- فصل نهم : هروله (راه رفتن سریع و با جنب و جوش شبیه دویدن/ حرکت با شتاب) 123
- فصل دهم: گریستن در مصیبت امام حسین (علیه السلام) 126
- گریه در روز ولادت امام حسین (علیه السلام) 126
- اشاره 126
- گریه فاطمه زهرا (علیها السلام) 127
- گریه امیرالمؤمنین (علیه السلام) 128
- گریۀ امام حسن (علیه السلام) 129
- پیام امام حسین (علیه السلام) به شیعیان 129
- چرا امام حسین (علیه السلام) در کربلا گریستند؟ 130
- گریههای امام سجاد (علیه السلام) در سوگ پدر بزرگوارشان 132
- عزاداری به امام باقر (علیه السلام) 133
- ام البکاء حضرت رقیه (علیها السلام) 133
- گریه امام صادق (علیه السلام) در عزای جد مظلومش 134
- گریههای امام کاظم و امام رضا (علیهما السلام) 136
- تأسی شیعیان به اهل بیت (علیهم السلام) در گریستن بر حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) 138
- بلند گریستن بانوان اهل بیت (علیهم السلام) در مصیبت امام حسین (علیه السلام) 139
- گریۀ حضرت زهرا (علیها السلام) در مصیبت امام حسین (علیه السلام) 141
- اسرار گریۀ صدیقه طاهره (علیها السلام) 143
- فصل یازدهم: اشکهای همیشه جاری 146
- فصل دوازدهم: تداوم عزاداری 147
- اشاره 147
- شیعیان از عزاداری خود عذر تقصیر بخواهند! 148
- فصل سیزدهم : گردیدن اشک در چشم پیش از جاری شدن آن 150
- فصل چهاردهم : جاری شدن اشک بر صورت (گونهها) 151
- فصل پانزدهم : جاری شدن گریه بر صورت ، ریش و سینه 152
- فصل شانزدهم: بلند کردن صدا به گریه 153
- فصل هفدهم: گریستن به گونهای که مردم برای او دلسوزی کنند 154
- فصل هجدهم : ممزوج شدن اشک چشم با غذا و آب 155
- فصل نوزدهم: پاره شدن رگ قلب در اثر شدت مصیبت (نیاط القلب) 156
- فصل بیستم: مردن از شدت گریستن (ازهاق) 157
- شرح : 157
- فصل بیست و یکم : آرزو و تمنای گریستن تا آخرین لحظه زندگی 159
- تباکی در لغت: 160
- فصل بیست و دوم : تباکی 160
- احادیث تباکی: 163
- 1: مرحوم علامه مجلسی میفرماید: 166
- تباکی در کلام علما 166
- 2: مرحوم آیت الله شیخ جعفر شوشتری میفرماید: 167
- 3: مرحوم طریحی در مجمع البحرین میفرماید: 168
- نتیجه: 168
- 4: سایر علما و بزرگان فرمودهاند که : تباکی یعنی خود را به گریه زدن، حتی اگر کسی نگرید، گرفتن این حالت هم در خود شخص حالت اندوه و حزن ایجاد میکند و هم به مجلس عزا چهره و رنگ غم میبخشد. 168
- فصل بیست و سوم : ضجه: ناله و فریاد 169
- ضجه : 169
- اشاره 169
- اشاره 172
- فصل بیست و چهارم: شیون شدید (صرخه) 172
- صرخه و شیونهای بلند و این نوع عزاداری در روز قیامت 174
- اشاره 176
- فصل بیست و پنجم: شیون بلند (شهقه) 176
- برخی از احادیث مرتبط با شهقه زدن معصومین (علیهم السلام) 176
- شهقه حضرت فاطمه (علیها السلام) در روز قیامت 177
- شهقۀ امام سجاد (علیه السلام) 179
- اشاره 180
- فصل بیست و ششم: جزع و بی تابی (از خود بیخود شدن) 180
- فرمایش امام باقر (علیه السلام) در معنای جزع 181
- کلام مرحوم آیت الله دربندی دربارۀ جزع 182
- احادیث درباره جزع بر امام حسین (علیه السلام) 183
- جزع و بی تابی حضرت ابراهیم (علیه السلام) در عزای امام حسین (علیه السلام) 185
- اهل جزع چه کسانی هستند؟ 187
- اشاره 191
- حدیث معاویه بن وهب : 191
- 2: وثاقت ابن قولویه (قدس سره) : 192
- 1: وثاقت شیخ مفید (قدس سره) : 192
- 3: وثاقت محمد بن قولویه (قدس سره) : 193
- 4: وثاقت سعد بن عبدالله 193
- 5: وثاقت احمد بن محمد بن عیسی 194
- 6: وثاقت حسن بن محبوب 195
- 8: وثاقت معاویه بن وهب 196
- 7: وثاقت ابی محمدانصاری 196
- معنای عدم کراهت جزع در سوگ امام حسین (علیه السلام) : 197
- فصل بیست و هفتم: دست بر سر نهادن از شدت اضطرار 198
- فصل بیست و هشتم : کئیب و اندوهگین بودن 199
- فصل بیست و نهم : امتناع از خوردن طعام (بی رغبتی به آب و غذا در هنگام عزا و ایام عزاداری) 202
- فصل سیام : لرزش مدام بدن عزادار حسین (علیه السلام) تا روز قیامت 206
- فصل سی و یکم : مایل به سیاهی شدن چهره 207
- فصل سی و دوم : سفید شدن موها در عزای سیدالشهداء (علیه السلام) 209
- فصل سی و سوم : بی قرار و بی اختیار بودن در عزای امام حسین (علیه السلام) 210
- فصل سی و چهارم : واله : مبهوت شدن از شدت مصیبت 212
- فصل سی و پنجم : رائع : وحشت زده از مصیبت 213
- فصل سی و ششم: به هیجان در آوردن 214
- فصل سی و هفتم: تجدید العزاء (سال به سال و نسل به نسل عزاداری را تجدید کنیم) 215
- فصل سی و هشتم: البهره و خنقته : بیتابی بسته شدن راه تنفس از شدت گریه و بریده شدن نفس 217
- فصل سی و نهم: هلع : بالاتر از جزع 220
- فصل چهلم : تمثیل و تعزیه 222
- اشاره 222
- نظریه صاحب قوانین درباره شبیه خوانی 224
- فصل چهل و یکم: زخم (شدن) نمودن و جراحت چشم و پلک از گریه 229
- فصل چهل و دوم : خراشیدن صورت 231
- اشاره 231
- عزاداری زنان انصار در سوگ عموی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) 232
- برخی از روایات در این زمینه : 232
- خراشیدن صورت توسط اهل حرم 233
- از هوش رفتن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) 238
- اشاره 238
- فصل چهل و سوم : از هوش رفتن از شدت گریه 238
- از هوش رفتن امام حسین (علیه السلام) در برخی از مصائب 239
- از هوش رفتن امیرالمؤمنین (علیه السلام) 239
- از هوش رفتن حضرت زینب (علیها السلام) 240
- از هوش رفتن امام رضا (علیه السلام) 241
- اسرار از هوش رفتن حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) 243
- اشاره 245
- فصل چهل و چهارم : خاک بر سر ریختن در عزای سید الشهداء (علیه السلام) 245
- مراسم عاشورا 247
- اشاره 250
- فصل چهل و پنجم : ژولیده و غبارآلود بودن ملائک تا روز قیامت 250
- غبار آلودن بودن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) 250
- فصل چهل و ششم : مریض شدن از شدت مصیبت سیدالشهداء (علیه السلام) 253
- لدم: 254
- فصل چهل و هفتم: سینه زدن 254
- اشاره 254
- لطم : 254
- سینه زنی در تاریخ و روایات 255
- در وفات امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) : 255
- دیدگاه مسیحیان دربارۀ سینه زنی برای امام حسین (علیه السلام) 256
- نکته: 256
- استفتاء 257
- بعضی از عزاداران حسینی به گونهای سینه میزنند که گاهی مشاهده میشود از محل سینه زدن خون خارج میشود، نظر مبارک شما چیست؟ 257
- حکم سینه زدن، خراشیدن و سیلی زدن به صورت در مصائب اهل بیت (علیهم السلام) چیست؟ 257
- اشاره 259
- فصل چهل و هشتم : لطمه زنی 259
- روایات لطمه زنی 259
- فتاوای علما و مراجع بزرگ تقلید 267
- فصل چهل و نهم: موی پریشان نمودن 269
- فصل پنجاهم : گریبان چاک زدن 274
- تعریف گریبان چاک زدن: 274
- گریبان چاک نمودن حضرت زهرا (علیها السلام) 274
- جامه دریدن اهل حرم در هنگام اسارت 275
- اشاره 275
- پاسخ به وهابیت 280
- پاسخ نقضی: 282
- ضعف سند روایات مخالفان 283
- گریبان چاک زدن در مرگ نووی (یکی از علمای پرآوازۀ اهل سنت) 283
- خودداری از رفتارهای جاهلی و کفرآمیز 283
- پاسخ حلی: 283
- امضای معصوم (علیه السلام) بر گریبان چاک زدن زنان حرم حسینی (علیه السلام) 284
- استثناء شدنِ چاک زدن گریبان در عزای سیدالشهدا (علیه السلام) 285
- موارد دیگر از گریبان چاک زدنها 286
- اشاره 286
- گریبان چاک زدن امام عسکری (علیه السلام) در شهادت برادر بزرگوارش 287
- گریبان چاک زدن زنان انصار برای پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) 287
- گریبان چاک زدن حضرت موسی (علیه السلام) در وفات برادرش حضرت هارون (علیه السلام) 287
- پزشکی گریبان چاک زدن 288
- در جواهر الکلام از خالد بن سدیر نقل شده است: 289
- اشاره 289
- نظرات ارکان و بزرگان شیعه 289
- شهید اول (قدس سره) میفرماید: 291
- شهید ثانی (قدس سره) میفرماید: 291
- صاحب کتاب شفاء الصدور 292
- مرحوم میرزای قمی (قدس سره) میگوید: 292
- ابن ادریس در سرائر: 293
- فصل پنجاه و یکم : لا تبصر من تواتر البکاء 294
- فصل پنجاه و دوم : المصیبه اجلی من البکاء 295
- فصل پنجاه و سوم : خضاب نکردن و روغن نزدن مو عطر نزدن 298
- فصل پنجاه و چهارم : زفره 301
- فصل پنجاه و پنجم : دائم الصوم بودن به خاطر مصیبت 303
- فصل پنجاه و ششم : آسمانها تا ابد بر مصائب امام حسین (علیه السلام) گریانند 306
- فصل پنجاه و هفتم : خارج شدن از آبادیها به سوی ویرانهها 307
- فصل پنجاه و هشتم : مذعور 310
- بررسی زیارت ناحیه مقدسه 311
- اشاره 311
- مصادر زیارت ناحیه مقدسه 311
- زیارت ناحیه 311
- تعلیقات: 311
- بحثی پیرامون شخصیت ابن مشهدی و کتاب ایشان 313
- صدور زیارت ناحیه: 314
- اسناد زیارت ناحیه 316
- زیارت ناحیه دوم (زیارت شهداء) 317
- سند زیارت ناحیه دوم 317
- اشاره 317
- پاسخ: 318
- شبهات 318
- منابع و مآخذ 323
فصل هشتم: برداشتن عبا از روی دوش
اشاره
حدیث 1: امام صادق (علیه السلام): علی بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر من بعض اصحابه عن ابی عبدالله (علیه السلام) قال:
یَنْبَغِی لِصَاحِبِ الْمُصِیبَهِ أَنْ یَضَعَ رِدَاءَهُ حَتَّی یَعْلَمَ النَّاسُ أَنَّهُ صَاحِبُ الْمُصِیبَهِ؛
با سند صحیح از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که حضرت فرمودند: برای صاحب مصیبت سزاوار است که عبا را از دوش بردارد تا مردم بدانند که او صاحب عزا و مصیبت زده است.» (1)
راویان ذکر شده در سند این حدیث همه راویان ثقه و امامی هستند و در نتیجه این حدیث صحیح میباشد.
وثاقت علی بن ابراهیم بن هاشم
نجاشی در رجالش وی را ثقه، معتمد و صحیح المذهب معرفی کرده است. (2)
علامه حلی و ابن داوود نیز از تعابیر نجاشی برای او استناد کردهاند. (3)
آیت الله خویی او را از مشایخ کلینی میداند که او برخی روایاتش را در کتاب «الکافی» ذکر میکند. (4)
1- وسائل الشیعه، ج2، ص 655.(ابواب الاحتضار، باب: استحباب وضع صاحب المصیبۀ حذاءه و رداءه...، ح8)؛ الکافی، ج3، ص 204.
2- رجال النجاشی، ص 260، رقم 680.
3- ابن داوود، رجال ابن داود، ص 237؛ خلاصه الاقوال، علامه حلی، ص 100.
4- خویی، معجم الرجال الحدیث، ج11، ص 213.