عزاداری در سیره اهل بیت (علیهم السلام) صفحه 181

در المنجد نیز به همین معنا تفسیر شده است.

اظهار حزن دارای انواع و اقسامی است:

1: بلند کردن صدا به همراه گریه که به آن نوحه سرایی می­گویند.

2: گریه همراه شیون که به آن عویل می­گویند.

3: گریه همراه با شمردن محاسن شخص از دنیا رفته که به ان ندبه می­گویند.

4: گاهی هم با قول است مثل گفتن واویلا و ...

5: گاهی هم همراه با عمل است، به این که دستش را بر پیشانی یا صورت و یا سینه­اش می­زند و جزع می­کند در هر حال، هر کردار و گفتاری که از آثار غلبه حزن و اظهار آن باشد از مصادیق این جزع است و این مطلبی است که در روایات نیز به آن اشاره شده است.

فرمایش امام باقر (علیه السلام) در معنای جزع

جابر از امام محمد باقر (علیه السلام) نقل می­کند که عرض کردم:

«... ما الجزع قال اشد الجزع الصراخ بالویل و العویل و لطم الوجه و الصدر و جز الشعر من النواصی و من اقام النواحۀ فقد ترک الصبر ...؛ جزع چیست؟ فرمود: شدیدترین نوع جزع، فریاد با صدای بلند گریستن و شیون زدن و بر صورت و سینه زدن و کندن مو از بالای پیشانی است و کسی که اقامه کند گلایه­ها را، پس به تحقیق صبر را ترک کرده است.» (1)

در روایتی که در مورد امام زین العابدین (علیه السلام) که تعبیر «فکادت نفسی ان تخرج» وارد شده است معنای جزع را تا مرتبۀ جان دادن نیز توسعه داده است و آن موقعی است