عاشورا صفحه 175

آن ها از حکومت او، بلکه با شمشیر به دست آورده است.(1)

بنابراین، دلیلی ندارد که خواسته های ملّت مسلمان را رعایت کند.

«جاحظ» می گوید:

«معاویه آن سال را که به قدرت رسید «عام الجماعه» نامید، در حالی که آن سال «عام الفرقه و القهر و الغلبه» بود، سالی که امام به سلطنت و نظام کسرایی تبدیل شد و خلافت پیامبر(صلی الله علیه وآله) غصب شد و قیصری گردید».(2)

معاویه خود را اوّلین «ملک» (شاه) می خواند.(3)

«سعید بن مسیّب» می گفت: معاویه اولین کسی بود که خلافت را به سلطنت تبدیل کرد.(4)

«ابوالاعلی مودودی» در کتاب «خلافت و ملوکیّت» چند ویژگی برای تفاوت نظام سلطنتی معاویه با خلافت پیش از وی برشمرده است.

نخست: دگرگونی روش تعیین خلیفه. خلفای پیشین، خود برای کسب خلافت قیام نمی کردند، ولی معاویه در پی آن بود با هر وسیله ای که شده بر مسند خلافت تکیه زند.

دوّم: دگرگونی در روش زندگی خلفا و استفاده از روش پادشاهی روم و ایران.

سوّم: چگونگی مصرف بیت المال. زیرا در دوران معاویه بیت المال به صورت

ثروت شخصی او و دودمان او درآمد و کسی نمی توانست درباره حساب و کتاب بیت المال از حکومت وی بازخواست کند.

چهارم: پایان آزادی ابراز عقیده و امر به معروف و نهی از منکر. این روش از عهد

پاورقی

1 . عقد الفرید، ج 4، ص 81-82.

2 . رساله الجاحظ فی بنی امیّه، ص 124، به نقل از تاریخ سیاسی اسلام، ج 2، ص 396.مراجعه شود به: پیام امام امیرالمؤمنین(علیه السلام)، ج 3، ص 250 و الغدیر، ج 10، ص 227.

3 . تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 232. مراجعه شود به: تاریخ الخلفاء، ص 223.

4 . تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 232.