تحقیق درباره ی اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع) صفحه 108

چنان که گفته شده: اشتراک بهتر از نقل است زیرا نقل تقاضای وضع لفظ در دو معنی می کند با نسخ وضع اول به خلاف اشتراک. یا نقل بهتر از اشتراک است زیرا مفاسد نقل کمتر از مفاسد اشتراک است برای این که منقول محمول بر معنی دوم می شود وقتی که مجرد از قرینه باشد به خلاف مشترک چون مشترک وقتی که مجرد از قرینه شد مجمل می شود پس فائده نقل بیشتر است. و همچنین از این گفتارها درباره ی تخصیص خیر از اضمار است یا نسبت به صورتهای دیگر گفته اند. ولی تمامی آنها امور استحسانی بوده و بر آنها اعتبار نیست و امکان ندارد در تشخیص مراد از لفظ بر آنها اعتماد کرد چنانچه محقق خراسانی (ره) در کفایه بر آن

تصریح فرموده است. مگر این که آن امور باعث ظهور لفظ در یکی از دو طرف احتمال [ صفحه 530] شود در آن وقت به طرف راجح اخذ می شود به خاطر ظهور لفظ در آن طرف راجح و به علت حجیت ظهور نزد عرف و عقلاء و شارع نیز آن را امضاء فرموده است چنانچه در مبحث حجیت ظنون خاصه محقق شده است.

اصول لفظیه و برگشت آنها به اصالت ظهور

چنانچه مرجع اصول لفظیه از اصالت حقیقت، و اصالت عدم اشتراک، و اصالت عموم، و اصالت اطلاق، و اصالت عدم نقل، و اصالت عدم اضمار، تمامی اینها وقتی که امر دائر شد میان معنی حقیقی و میان معنی مجازی یا اشتراک لفظی یا تخصیص یا تقیید رجوع به آن اصول می شود برگشت همه ی آنها بر اصل واحد است که عبارت از (اصالت ظهور) می باشد و آن اصل معتبر در نزد عرف و عقلاء است که از باب عمل به ظاهر کلام بر آن اعتماد می کنند و در باب حجیت ظواهر از جهت ظنون خاصه اثبات حجیت آن شده است.

تحقیق در معنی لفظ صلات

و در لفظ «صلات» تحقیق آنست که آن از خداوند نیز مجاز در رحمت نیست بلکه استعمال به نحو حقیقت است زیرا صلات در اصل لغت حقیقت در یک معنی بیشتر نیست و آن عبارت از معنی «عطف» است و عطف نسبت از خداوند تعالی رحمتی است که لایق ذات احدیت اوست و عطف نسبت به ملائکه استغفار و نسبت به بشر دعاء بعضی از آنها به بعض دیگر است. پس نه اشتراکی در بین است و نه مجاز و استعاره در کار است و عطف از خداوند رحمت می شود و از مخلوق استکانت و تذلل و طلب [ صفحه 531] رحمت و استغفار است و از بنده بر بنده ی دیگر طلب رحمت از خداست بر او [388] . [ صفحه 532] پس حاصل کلام آنست: که لفظ «صلات» خواه از خدای متعال و خواه از دیگری حقیقت واحده است و اختلاف از جهت خصوصیت ربط است و کاشف از آن خصوصیت عبارت از اختلاف

حروف است. و به همین اندازه در اینجا اکتفاء می شود و مطلب به نحو تفصیل در محل خود از کتاب صلات در فقه است.

نقل کلمات سید علی خان و مرتضی زبیدی

علامه ی اکبر سید علی خان مدنی قدس سره در شرح صحیفه ی سجادیه علیه السلام فرموده: قال المحققون: ان الصلاه لغه بمعنی واحد و هو العطف ثم العطف بالنسبه الی الله تعالی الرحمه اللائقه به و الی الملائکه [ صفحه 533] الاستغفار و الی الادمیین دعاء بعضهم لبعض... [389] و علامه مرتضی زبیدی در شرح احیاءالعلوم گوید: معنی الصلاه: العطف و هو بالنسبه الی الله تعالی اما ثناؤه علی العبد عند الملائکه و هذا هو الالیق فی تفسیر صلاه الله علی انبیائه، و اما اکمال الرحمه، و بالنسبه الی غیره تعالی الدعاء بخیر و بکون الصلاه بمعنی العطف اتضح کل الاتضاح تعدیتها بعلی [390] . و ناگفته نماند: که در اکثر روایات شیعه در صلوات به رسول الله صلی الله علیه و آله فصل بین پیغمبر اکرم (ص) و بین (آل) «بعلی» نیست و به این نحو است: اللهم صل علی محمد و آل محمد. چنانچه گذشت، و اما در اکثر روایات اهل سنت فصل با (علی) است و (علی آل محمد) می باشد. علامه ی مجلسی قدس سره فرموده [391] : اعلم انه اشتهر بین الناس عدم جواز الفصل بین النبی صلی الله علیه و آله و بین آله (بعلی) مستدلین بالخبر المشهور بینهم و لم یثبت عندنا هذا الخبر و هو غیر موجود فی کتبنا و [ صفحه 534] یروی عن شیخنا البهائی رحمه الله تعالی علیه ان هذا من اخبار الاسماعیلیه لکن لم نجد فی الدعوات المأثوره عن ارباب العصمه صلوات الله علیهم الفصل بها الا شاذا

و ترکه اولی و احوط.