تحقیق درباره ی اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع) صفحه 120

صفحه 120

تواتر با چهار پنج روایت محقق نمی شود بلی می توان ادعاء کرد که اخبار در حد استفاضه است علاوه بر روایاتی که یک مطلب سری را در موضوع تزویج مزبور می رساند و با آن اخبار مستفیضه منافات ندارد و این که امام علیه السلام فرموده: این موضوعی است که از ما غصب شده صحیح است ولی قضیه معلق است یعنی هرگاه موضوع تزویج مزبور صحت داشته باشد از ما غصب شده است چنانچه علامه ی مجلسی قدس سره فرموده: المعنی: غصبناه ظاهرا و بزعم الناس ان صحت تلک القصه بحار ج 42 ص 107. و سری که در اخبار أئمه علیهم السلام وارد شده چه بسا آن حضرات از اظهار آن بر اکثر شیعه نیز خودداری و احتراز می فرموده اند که عقول شان آن را قبول نمی کند و یا باعث غلو آنها می شود و لذا أئمه علیهم السلام آن را به بعض از خواص خودشان مانند عمر بن أذینه رحمه الله که از ثقات بوده اظهار فرموده اند رجوع شود به بحارالانوار ج 42 ص 88 ط جدید.

جنگ «شوشتر» و اسیر شدن هرمزان

و به نکته ی در اینجا ناگزیر از اشاره هستم: جمعی از مؤرخین [ صفحه 596] تصریح کرده اند که محمد بن جعفر بن ابیطالب و برادرش عون بن جعفر در روز (شوشتر) شهید شده اند و در همان روز (هرمزان) [438] اسیر شد و بدون شک روز نامبرده در زمان خلافت عمر واقع شده و بعد از روز [ صفحه 597] مزبور تقریبا به شش سال [439] عمر از دنیا رفته پس چطور جمعی نوشته اند که ام کلثوم را بعد از قتل عمر عون بن جعفر یا محمد بن جعفر و بعد از آن عون تزویج کرده است

جنانچه از ابن قتیبه نیز نقلش گذشت با این که خود ابن قتیبه در المعارف گوید [440] : و استشهد محمد بن جعفر بتستر و اما عون بن جعفر فقتل بتستر ایضا و لا عقب له.... و نگارش این دو مطلب از ابن قتیبه تناقض واضح است.

تهافت و تناقض اقوال مورخین

و صاحب استیعاب و اصابه تصریح کرده اند که عون و محمد در فتح شوشتر شهید شده اند ابوعمر و ابن عبدالبر در استیعاب گوید: و استشهد عون بن جعفر و أخوه محمد بن جعفر بتستر و لا عقب له [441] . و ابن حجر در اصابه گوید: استشهد عون بن جعفر فی تستر و [ صفحه 598] ذلک فی خلافه عمر و ما له عقب [442] . و صاحب عمده الطالب گوید: محمد و عون هر دو در کربلاء شهید شده اند و محمد اکبر بن جعفر در صفین در حضور عمویش امیرالمؤمنین علیه السلام شهید شده است [443] . حافظ کبیر ابوعبدالله حاکم نیشابوری متوفی (405) ه. ق در کتاب (المستدرک علی الصحیحین فی الحدیث) ج 3 ص 142 قضیه ی تزویج ام کلثوم بنت امیرالمؤمنین علیه السلام را از عمر روایت کرده و حافظ شمس الدین ذهبی متوفی (848) ه. ق در تلخیص (المستدرک) در ذیل همان صفحه گوید: (قلت منقطع) یعنی این حدیث که این قصه را نقل کرده منقطع است و صحیح نیست پس از اعتبار ساقط است. نگارنده گوید: این اقوال در این کتب معتبره که با هم تهافت و تناقض دارند تاریخ ام کلثوم را از جهاتی مبهم و تاریک ساخته و حقیقت امر را در صحت فرمایش شیخ اعظم رئیس مذهب محمد بن محمد بن نعمان بغدادی معروف

به شیخ مفید (ره) به وضوح رسانیده و لذا کلمات آن بزرگوار در این قصه قول فصل و در این قضیه کشف صدق است. پس کلمات ارزنده ی آن شیخ اعظم را در اینجا بیاورم و به کلام خاتمه دهم: [ صفحه 599]

صحت فرمایش شیخ اعظم مفید

شیخ مفید (ره) در جواب (المسائل السرویه) فرموده: ان الخبر الوارد بتزویج امیرالمؤمنین علیه السلام ابنته من عمر لم یثبت و طریقته من الزبیر بن بکار و لم یکن موثوقا به فی النقل و کان متهما فیما یذکره من بغضه لامیرالمؤمنین علیه السلام و غیر مأمون، و الحدیث نفسه مختلف، فتاره یروی ان امیرالمؤمنین علیه السلام تولی العقد له علی ابنته، و تاره یروی عن العباس انه تولی ذلک عنه، و تاره یروی انه لم یقع العقد الا بعد و عید عن عمر و تهدید لبنی هاشم، و تاره یروی انه کان عن اختیار و ایثار، ثم بعض الرواه یذکر ان عمر اولدها ولدا سماه زیدا، و بعضهم یقول: ان لزید بن عمر عقبا، و منهم من یقول: انه قتل و لا عقب له، و منهم من یقول: انه و امه قتلا، و منهم من یقول: ان امه بقیت بعده، و منهم من یقول: ان عمر أمهر ام کلثوم اربعین ألف درهم، و منهم من یقول: مهرها اربعه آلاف درهم، و منهم من یقول: کان مهرها خمسمائه درهم، و هذا الاختلاف مما یبطل الحدیث [444] . از این عبارات شریفه ی شیخ اعظم مفید (ره) رویه و طریقه ی آن بزرگوار در عدم اعتماد به خبری که به نحو اضطراب نقل شده چنانچه کرارا به آن اشاره شد واضح و روشن است و در تاریخ ام کلثوم نیز پس از

تحقیق در روایات و تواریخ و کتب شیعه و سنی آنچه به دست می آید [ صفحه 600] آنست که شیخ اعظم قدس سره به آن تصریح فرموده است والله العالم. و آنچه از شیخ مفید (ره) از (مسائل سرویه) نقل شد به واسطه ی بحارالانوار علامه ی مجلسی (ره) است ولی آنچه در خود رساله ی مسائل سرویه موجود است بعضی زیادات دارد و لذا خوب است عین آن از خود آن رساله نقل شود گرچه نسخه ی که در نجف اشرف از آن رساله طبع شده اغلاط دارد و از مطبوعات دارالکتب التجاریه است که در ضمن چند رساله به نام (رسائل الشیخ المفید) چاپ کرده و مشتمل بر هشت رساله از رسائل شیخ (ره) است و یکی نیز رساله ی مسائل السرویه می باشد ولی به اندازه ی زیاد آنها را غلط چاپ کرده گویا اصلا در موقع طبع تصحیح نکرده اند با این وصف نظر به بعض زیادات مورد احتیاج را نقل می نمایم. شیخ مفید (ره) فرموده: ان الخبر الوارد بتزویج امیرالمؤمنین علیه السلام ابنته من عمر غیر ثابت و هو من طریق الزبیر بن بکار و طریقه معروف لم یکن موثوقا به فی النقل و کان متهما فیما یذکره و کان یبغض امیرالمؤمنین علیه السلام و غیر مأمون فیما یدعیه عنه علی بنی هاشم و انما نشر الحدیث اثبات ابی محمد الحسن بن یحیی [445] صاحب النسب ذلک فی کتابه [ صفحه 601] فظن کثیر من الناس انه حق لروایه رجل علوی له. و انما رواه عن الزبیر بن بکار و الحدیث نفسه مختلف فتاره یروی ان امیرالمؤمنین علیه السلام تولی العقد له علی ابنته و تاره یروی عن العباس انه تولی العقد له عنه

کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه