تحقیق درباره ی اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع) صفحه 55

از قضایای تاریخ باجمال گوئی اکتفاء کرده و از نگارش تفصیل و جزئیات موضوعات تاریخی چشم پوشی کرده اید یکی از آن موارد هم تفصیل کیفیت امر رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم به وضع تاریخ می باشد که نقل نکرده اید، و قضیه ی امر به این که هجرت آن حضرت مبدأ تاریخ باشد تفصیلی را لازم نگرفته است و ممکن است رسول الله (ص) این موضوع را به امیرالمؤمنین سلام الله علیه فرموده و امر کرده به آن حضرت که در موضوع وضع تاریخ باید مبدأ آن از هجرت باشد [ صفحه 250] و نگذارد مبدأ را وقت دیگر و یا از تواریخ دیگران گرفته باشند چنانچه امیرالمؤمنین سلام الله علیه هم عملی فرموده و عمر را نهی فرموده است. ولی نکته ی که در عبارت مسعودی (ره) است عبارت از قول اوست که گفته: «لانهم أحبوا أن یبتدؤا بالتاریخ من اول السنه» که برای مبدأ قرار دادن تاریخ هجری از اول محرم این عبارت را ذکر کرده است یعنی خواستند تاریخ را از ماه محرم قرار دهند و آن قبل از آمدن رسول الله (ص) به مدینه دو ماه و ده روز است چون دوست داشتند که ابتداء کنند به تاریخ از اول سنه. و گذشت از قول رسول الله (ص) که فرمود: اللهم... و هذه سنه جدیده. اگر اشاره با امری که در زمان جاهلیت بوده باشد جای شک نیست که رسول الله (ص) آن را تصدیق فرموده چنانچه ماه های قمری را قرآن کریم تصدیق فرموده و شهور اسلامی را با آنها قرار داده است و فرموده: ان عده الشهور عندالله اثنا عشر شهرا فی کتاب الله [176] . و مسعودی گفته: که در

خبر زهری وقت معلومی برای این که با آن وقت تاریخ تعیین شود نیست، جوابش از بیاناتی که تا اینجا نگارش یافت واضح است زیرا روشن گشت که اول وقت تاریخ از اول روز ورود [ صفحه 251] رسول الله (ص) است به مدینه چنانچه در تحقیقات سهیلی و دیگران درباره ی آیه ی شریفه «من اول یوم» گذشت و دو ماه و ده روز تقریبا عقب کشیدن ضرر نمی رساند اگر هجرت در ربیع الاول یقینی باشد و ممکن است نظر به بعض تواریخ ورود رسول الله (ص) به مدینه در ماه محرم باشد چنانچه صاحب تنقیح المقال این قول را اختیار فرموده است [177] ولی از فرمایشهای خود رسول الله (ص) فهمیده شد که خودش ماه محرم را اول تاریخ هجرت مبارکه ی خویش قرار داده است و لذا امیرالمؤمنین سلام الله علیه پافشاری فرموده که باید آنچه رسول الله (ص) خودش تعیین فرموده برقرار بماند. پس در نظر مؤرخ مسعودی (ره) عمده اعتمادش بر حسب مذاق مؤرخی خویش به همان شهرت میان تاریخ نویسان است بدون این که مطلب را باغوررسی و از روی تحقیق عمیقانه نگارش داده باشد. و از روشن شدن مبدأ تاریخ هجری که خود رسول الله (ص) أمر فرموده که تاریخ قرار داده شود و وحی است، معنای حدیثی که شیخ صدوق (ره) در معانی الاخبار روایت فرموده از حضرت امام صادق سلام الله علیه و علامه ی مجلسی (ره) آن را در بحارالانوار [178] نقل فرموده و در آن حدیث در [ صفحه 252] جواب یکی از زنادقه که از بنی امیه بوده از حروف مقطعه ی قرآنی آیه ی شریفه ی ( المص) را امام (ع) تفسیر فرموده و اشاره به انقراض دولت بنی امیه کرده

و علامه ی مجلسی (ره) در بیان شرح آن حدیث فرموده که با تاریخ هجری درست نمی آید و فرموده بعید است ابتناء فرمایش امام (ع) به تاریخ هجری باشد چون حدوث تاریخ هجری متأخر از زمان رسول الله صلی الله علیه و آله است- پس اشکال علامه ی مجلسی (ره) در آن خبر- بنا به آنچه فرموده در اصطلاح «مغاربه» حرف « صاد» در حروف «أبجد» شصت است و نود نیست سال انقراض بنی امیه سنه ی (131) ه می شود- حل شده و جای شبهه نمی ماند و ابتناء فرمایش امام (ع) به تاریخ هجری از زمان خود رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم است و آیه ی: (المص) اشاره به تاریخ هجری و انقراض بنی أمیه است.

از نامهای کبوتر نامه بر

پس از آنچه گفته شد معلوم می گردد موضوعی که در زمانی شهرت به سزا می کند و در اشتهار به حد کمال می رسد نوعا تاریخ نویسان آن را از آن وقت می دانند و به آن زمان نسبت می دهند و در صدد تحقیق و بررسی کامل نمی شوند و در موضوع استفاده از کبوتران نامه بر و نسبت تربیت آن به زمان فاطمیین و نقل آنها از موصل در سال (565) ه همین رویه را تاریخ نویسان اتخاذ و آن رفتار را پیش گرفته اند و الا قبل از آن تاریخ در اسلام نیز از کبوتران استفاده کرده اند. قلقشندی در صبح الاعشی [179] تصریح کرده که در زمان مهدی سوم خلیفه ی عباسی از آن کبوتران استفاده می شده و بعدا به اندازه ی بهای آن [ صفحه 253] کبوترها بالا رفته یکی به هفتصد دینار و به یک هزار دینار رسیده و تخم بعضی از انواع انها به قیمت گزاف خرید و

فروش شده است. و انساب کبوتران را مثل انساب عرب محفوظ می داشتند و در این باره به تألیف دفاتر پرداخته اند. کبوتران پیامبر به نام (هدی) نامیده می شوند و در مواردی کبوتر «بطاقه» نیز نام گزاری نموده اند که از «بتاکیون» یونانی گرفته شده است و به معنی نوشته ایست بر روی قطعه ی بسیار نازک کاغذ، این نام را بر کبوتر از آن نظر نهاده اند که نامه های کوچک را حمل می کند بعضی عقیده دارند که نام «ورقاء» در عربی نخستین بار بر این نوع کبوتران که حمل ورق نامه می کرده اند اطلاق شده است و این دسته از کبوتران به تیز پریدن شهرت بسیار دارند. استخدام کبوتران برای رسانیدن نامه ها در تاریخ کاری بسیار دیرینه است چنان که در تورات آمده است نوح علیه السلام بود که برای نخستین بار از کبوتر در این راه سود جست و پس از او سلیمان علیه السلام است که از پرندگان به ویژه از کبوتران استفاده نمود در تاریخ بنی اسرائیل نیز اشاراتی درباره ی کوشش هائی که کبوتران در این رهگذر داشته اند آمده است به داستان آنها رجوع شود [180] . [ صفحه 254] ولی ناگفته نماند داستانهای آنها از اسرائیلیات و قصه های تحریف شده و اعتماد را نشاید. و پس از پیامبران عظام علیهم السلام نخستین مردمی که از کبوتر برای فرستادن نامه ها سود جستند ایرانیان بودند مردم یونان نیز راه و رسم پرورش کبوتران را آموختند جهان متمدن نیز به نقش پراهمیت کبوتران در روابط کتبی آگاه شد و این که در زمان جنگ از کبوتران نامه بر استفاده می کردند کار تازه ای نبود زیرا در روزگار بسیار کهن (بلینیوس) مؤرخ که نقش کبوتران را در رسانیدن اخبار جنگ احساس

کرده بود کلماتی دارد [181] .

نخستین کسانی که از کبوتران در جنگ استفاده کردند

و نخستین کسانی که در جنگ کبوتران را استخدام کردند رومیان بودند آنجا که ( آنتونیوس) هنگام محاصره ی (مورینا) در سال (43) ق. م [ صفحه 255] به رئیس حکومت خویش نامه ای فرستاد که بر گردن کبوتری آویخته شده بود و او پاسخ نامه ی وی را بر پای همان کبوتر آویخت و روانه کرد در آن دوران میان همه ملتها این کار مرسوم بوده است به ویژه دریانوردان مصری و یونانی که در روزگار بطاله رسم شان بر این بود که هنگام نزدیک شدن به خاک میهن خویش کبوتری را رها کنند، چینی ها در کتابهای خود نوشته اند که ایشان در قرن هفتم میلادی از کبوتر استفاده کردند و این کار را از بازرگانان عرب و هند که کبوترانی با خود آنجا برده بودند آموختند. پروفسور هیوبرت برد معتقد است که مهدی سومین خلیفه ی عباسی- نخستین کسی است که سازمان استخدام کبوتران را در قرن هشتم میلادی به وجود آورد اگر چه نخستین موردی که مؤرخین در این باره یاد کرده اند در روزگار معتصم عباسی است در آن هنگام که وی در شهر سامراء بود اخبار گرفتاری بابک را به وسیله کبوتران نزد او فرستادند ولی چنانچه گذشت قلقشندی استفاده از کبوتران را در زمان مهدی عباسی صریحا نگاشته است بلکه در زمان بنی امیه استفاده از کبوتران معمول بوده چنانچه تحقیق آن می آید.

ایجاد فرودگاهها برای کبوتران