تحقیق درباره ی اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع) صفحه 58

نگارنده گوید: چون

علامه ی مجلسی (ره) و محدث خیابانی (ره) به تفسیر منسوب به امام حسن عسکری سلام الله علیه اعتماد داشته اند قصه ی مختار را با حجاج از آن نقل کرده اند ولی تعجب است متوجه [ صفحه 270] نشده اند که آن قضیه با حجاج چطور می شود صحت داشته باشد زیرا مصعب مختار را کشته و کف او را با مسماری به باب قصر نصب کرده و هنوز عبدالملک مروان به عراق مسلط نشده و استیلاء نیافته بود و حجاج خونخوار را والی عراق نکرده بود و بعد از آن که حجاج از طرف عبدالملک والی عراق شد. آن مسمار را از باب قصر امر کرد کندند و کف مختار را درآورد و دفن نمود. مختار را ابن زیاد حبس کرده بود که با میثم تمار (قدس سره) در حبس ملاقات و مکالمات دارند که در گذشته به آن اشارت رفته است و ابن زیاد می خواست مختار را به قتل برساند و عبدالله بن عمر که خواهر مختار عیال وی بود نزد یزید شفاعت او را کرد و یزید قبول نموده و ابن زیاد را مانع از قتل مختار شد. پس آنچه در تفسیر نامبرده نقل شده و علامه ی مجلسی (ره) در جلاء العیون نقل فرموده قصه ی تحریف شده است و حقیقت قضیه که با ابن زیاد رخ داده آن را تغییر و تبدیل و شاخ و برگ داده و بعض جعلیاتی بر آن افزوده و نقل کرده اند. و علامه ی مامقانی (ره) در تنقیح المقال مختصر آن قضیه را آورده مانند علامه ی مجلسی (ره) که در جلاء العیون تفصیلا نقل فرموده و پس از نقل آن تصریح فرموده که بدیهی است که حکومت حجاج بعد از

مختار بوده است چنانچه می فرماید: [ صفحه 271] لا یخفی علیک ان القصه و ان کانت صحیحه الا ان الذی اراد قتله هو عبیدالله بن زیاد دون الحجاج ضروره تأخر حکومه الحجاج عن المختار قطعا... الخ. رجوع شود به ترجمه ی مختار رحمه الله ج 3 ص 204.

از خبطهای صاحب قاموس الرجال

صاحب قاموس الرجال نسبت خبطی [191] که به صاحب تنقیح المقال در نقل آن قصه داده ولی به خبط خویش متوجه نشده که خود صاحب تنقیح المقال تصریح کرده که نسبت آن جریان را به حجاج بن یوسف دادن خلاف ضرورت است، بلی در ضمن قصه نیز جعلیاتی به نظر می خورد که صاحب تنقیح المقال از آن به عنوان سهو راوی آن قصه تعبیر آورده و می فرماید: ملاحظه ی بعض فقرات آن خبر طولانی از آن کشف می کند، ولی چون نظر صاحب قاموس الرجال و مبنایش بر ایراد و اشکال بر کلمات صاحب تنقیح المقال است و لذا به خبطها و خطاهای خود متوجه نمی شود چنانچه موارد زیادی از ایرادات و اعتراضات وی بر تنقیح المقال وارد نیست. و در گذشته اشاره شد اقلا تفسیر مجعول منسوب به امام عسکری سلام الله علیه از کتب قدیمه بوده و به اندازه ی کتب تاریخ که از آنها نقل نموده و در مقام نقل قضایای تاریخی به آنها تمسک کرده و [ صفحه 272] مصدر نقلیات خود قرار می دهیم اعتبار دارد که در موضوع کبوتر نامه بر آن قصه را نقل نمائیم. محدث خیابانی (ره) می فرماید: حسان بن ثابت انصاری نیز از شعرای مخضرمین [192] که زمان جاهلیت و اسلام را درک کرده در اشعار خود اشعار به این طیر معلم و کبوتر نامه بر نموده.

مرحوم سید مرتضی علم الهدی (قدس الله سره) در فصول مختاره گوید: و قد کان فیه ای حسان بن ثابت بعد رسول الله صلی الله علیه و آله انحراف شدید عن امیرالمؤمنین علیه السلام و کان عثمانیا و حرض الناس علی علی بن ابی طالب علیه السلام و کان یدعو الی نصره معاویه و ذلک مشهور عنه فی نظمه، ألا تری الی قوله: [ صفحه 273] یا لیت شعری و لیت الطیر تخبرنی ما کان بین علی و ابن عفانا ضجوا باشمط عنوان السجود به یقطع اللیل تسبیحا و قرآنا لتسمعن و شکیا فی دیارهم الله اکبر یا ثارات عثمانا خداوند او را با دو محبوب خود عثمان و معاویه محشور بنماید و ما را از سوء عاقبت محفوظ بدارد. محدث خیابانی (ره) بعد از نقل آنچه گذشت شروع کرده از تاریخ حلب تألیف قاضی القضاه محب الدین شیخ الاسلام ابوالفضل محمد بن شحنه ی حلبی حنفی قضایای تاتار و هجوم آنها را به قلعه ی حلب نقل نموه و برجی که به امر ملک مظفر برای کبوتران نامه بر ساخته بودند و تاتار خراب کرده و با خاک یکسان نموده اند نقل کرده است و آن در سال (628) ه. ق اتفاق افتاده و پس از آن برجی که در باغ شاه طهران برای تعلیم و تربیت کبوتران نامه بر، تأسیس کرده اند بیان نموده و تفصیل آن را از نامه ی فرمانده لشکر نظامی که از طهران انفاذ داشته مشروحا نقل فرموده و چون خارج از منظور ما بود از نقل آنها خودداری شد اگر خوانندگان محترم مایل باشند به کتاب وقائع الایام تتمه ی محرم الحرام مراجعه فرمایند ص 279.

بودن کبوتر نامه بر از صدر اسلام

پس تا اینجا از آنچه نقل شد

معلوم گشت که کبوتر نامه بر از زمان صدر اسلام بلکه از زمان جاهلیت مورد استفاده بوده و آنچه بعضی از افاضل علماء درها مش مزار بحار ادعا نموده که استیذان ابن زیاد از یزید درباره ی اسراء خاندان رسالت به واسطه ی کبوتر بوده صحیح است و فاسد شمردن محدث نوری (ره) ادعای او را بدون دلیل می باشد و بلکه دلیل، ادعاء بعضی از افاضل را روشن می سازد. [ صفحه 274]

تاریخ حرکت اسراء از کوفه و مراجعت شان به کربلاء