تحقیق درباره ی اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع) صفحه 61

قصه ای که واقع و حقیقت داشته باشد تلقی به قبول نموده اند و عمده نظرشان بر این است که با سند نقل شده است در صورتی که جعل کنندگان و وضاعین چنانچه قصه را جعل کرده اند سندش را نیز وضع نموده و ساخته اند. و لذا مهره ی فن و اهل تحقیق در نقل تواریخ به کتاب «الاغانی» ابوالفرج اصفهانی اعتماد نکرده و از جنبه ی تاریخی به کتاب نامبرده ارزش قائل نشده اند مثل جرجی زیدان مؤرخ مشهور کتاب «الاغانی» را مدرک نقلیات خویشتن قرار داده و در کتاب تاریخ تمدن و آداب اللغه تمسک به حرفها ابوالفرج دراغانی نموده و با نقل بعض قصص روی تاریخ خصوصا تاریخ دوره ی بنی عباس را خارج از حد و حصر آلوده با حرف های [ صفحه 281] خلاف واقع کرده است.

نقل کلمات دکتر زکی مبارک در «النثر الفنی»

چنانچه در این باره علامه دکتر زکی مبارک تحقیقات ارزنده در کتاب «النثر الفنی» دارد درباره ی کتاب اغانی چه خوب گوید «فهو کتاب ادب لا کتاب تاریخ» و نیز گوید: «و الروایه بالسند شئی ساحر فتن به کثیر من الناس و ظنوه علما دقیقا له آداب و شروط، و اعتمادا علی هذا العلم الدقیق اطمأن اکثر الباحثین الی روایات الاغانی فضلوا و أضلوا فی حقائق التاریخ». رجوع شود به تحقیقات پرارزش دکتر نامبرده در کتاب نفیس «النثر الفنی» از ص 234 تا ص 245 تا معلوم شود که ابوالفرج کتاب ادب نگارش داده نه کتاب تاریخ ولی چون قضایا و افسانه های و قصه های بی حقیقت را با سند نقل کرده خیال می شود که ارزش داشته و واقع دارد و به خیال کسی گنجیده نمی شود که ابوالفرج برای اهل لهو و لعب و غنا و موسیقی

و مجالس عیش و طرب اهل فسق و فجور کتاب نوشته نه برای بیان حقائق تاریخی تا مورد اعتماد در تاریخ شود. چنانچه از فسق و فجورهای خود آن مرد اموی مروانی نیز مقداری دکتر زکی مبارک در کتاب نامبرده اش نقل کرده است.

باید اعتماد بیشتر به مؤلف کتاب باشد

پس به مجرد نشان دادن نام راوی خبری را نباید فریب خورد و مورد اعتماد و اطمئنان قرار داد و به دلیل این که چون فلان قضیه ی تاریخی راویش معلوم است و با سند رسیده تکیه نمود و اعتماد کرد [ صفحه 282] بلکه باید اول خود مؤلف کتاب را در نظر گرفت و از حال او و مورد وثوق بودن او را به دست آورد و از ضابط و دقیق بودن مؤلف در نقل مطالب و قضایا و تواریخ بحث و تحقیق کرد و اگر در آن اوصاف مورد اعتماد گشت وثاقت و دیانت و امانت و عدالت او محرز شد اعتماد به کتابش و نقل مطالب و تواریخش و آنچه در کتابش نقل کرده مادامی که اشتباه و اشکال در نقلیاتش ثابت و محقق نشود نقلیات او مورد اطمئنان و اعتماد خواهد بود. حالا آنچه که سید اجل اعظم سید رضی الدین علی بن طاووس الحسنی (قدس سره) در کتاب لهوف از آمدن اسراء اهل بیت علیهم السلام به کربلاء نقل فرموده گر چه راوی را ذکر نفرموده ولی به مراتب اعتماد به نقل آن بزرگوار بیشتر از نقلیات سائرین است که مطالب تاریخی را با سند و ذکر راوی نقل کرده باشند.

نقل فرمایش آیه الله کوه کمری و ترجمه ی اجمالی ایشان

آیا به فرمایش سیدنا الامام المجتهد الاکبر استادنا السید الحجه الکوه کمری (قدس سره [196] ): ابوالفرج اصفهانی در کتابش (مقاتل الطالبین) [ صفحه 283] مطالب و تواریخ را با سندهای آنها نقل کرده چون اغلب نام راویان را ذکر نموده و مسندا به نقل آنها پرداخته می توانیم بر حسب مذاق شیعی امامی خودمان به همه ی آنها اعتماد نمائیم؟ برای این که با سند

نقل کرده؟. در صورتی که اغلب از رجال زیدیه نقل کرده و چون ابوالفرج تظاهر بزیدی بودن می نمود و حال آن که اموی مروانی است و از افسق ناس بوده و نزد شیعیان اظهار تشیع می کرده چنانچه نظر به همان تظاهرش شیخ طوسی (ره) او را شیعی زیدی دانسته است [197] .

نقلیات سید ابن طاووس بیشتر مورد اعتماد است